Monday, November 26, 2007

Të gjallë e të vdekur në votime

Loja pa fitues

Të gjallë e të vdekur në votime

Të gjithë ata që kanë menduar se keqdashësit e brendshëm të Kosovës janë zbutur, po duket se kanë gabuar rëndë. Gjithmonë është dashur të jenë syhapur ndaj tendencës së manipulimit të proceseve demokratike. “Njeriu prej dheu” solli një copë demokracie të Shqipërisë në Kosovë. Nëse nuk vërtetohen zyrtarisht këto manipulime dhe nuk pasojnë dënimet, nuk do të doja të jem qytetar i Kosovës në zgjedhjet e ardhshme që duhet të organizohen plotësisht nga vendorët!

Shkruan: Burim Ramadani

I
Paraqitjet publike të liderëve vendorë dhe atyre të institucioneve ndërkombëtare prezente në Kosovë duke i bërë thirrje popullatës së vendit që të dalin për të votuar duket se ka pasur ndikim të çuditshëm. Ato nuk kanë ndikuar në rreth 70 për qind të popullatës së Kosovës, porse për habi kanë ndikuar tek një grup i paarritshëm për proceset demokratike në këtë botë. Pra, kanë ndikuar përtej varreve dhe një numër relativisht i madh i të vdekurve kanë votuar më 17 nëntor. Ata janë zgjuar atë të shtunë për t’iu përgjigjur një obligimi qytetar dhe obligimi partiak për të bërë më të mirën për partinë dhe atdheun. Si me fantazmat e filmave të Hollivudit, por edhe prej skenarit të filmit shqiptar “Njeriu prej dheu”, një numër kosovarësh atdhedashës dhe patriotë të vërtetë të kalibrit mbarë-shqiptar, të orientuar kundër armiqve të kombit tonë të përvuajtur dhe të shkelur me shekuj, të përkushtuar për të realizuar ëndrrën tonë të kamotshme për pavarësinë e Kosovës dhe më pas bashkimin me pjesët tjera të atdheut, detajuan të gjitha planet dhe trajnimet e domosdoshme për të sjell një copë demokracie të Shqipërisë në Kosovë. Dhe, në mendjen time kumbon zëri i Reshat Arbanës, duke recituar pjesë të Fishtës: “Ah kob...!”.

II
Projekti i këtyre zgjedhjeve është në rrugë të thellimit të dyshimeve të plota rreth vijueshmërisë së duhur dhe e vetmja rrugëdalje me qëllim të mos-ngritjes së tyre në nivel të një problemi është heshtja e plotë e të gjithëve. Ndoshta kjo do të ishte zgjidhja, por nëse kjo është demokracia jonë vaj halli për të gjithë ne. Por, a mund të kërkohet kjo nga të gjithë në emër të stabilitetit dhe perspektivës evropiane të Kosovës? Është vështirë për t’u besuar se dikush diku mund të kërkonte apo edhe të vendoste në anën tjetër që të mos ngrihet zëri ndaj manipulimeve të ndryshme pa paragjykime në këto zgjedhje. Sidoqoftë, shqetësimi personal mbetet tek e ardhmja e këtij vendi, tek e ardhmja e proceseve demokratike dhe tek e ardhmja e aspiratave tona të përbashkëta për integrime evropiane dhe evro-atlantike. Si është më së keqi, Kosova mund të ballafaqohet me instalimin e mashtrimit si vlerë anti-demokratike në proceset e brendshme demokratike, të cilat do të mund të reflektojnë për së mbrapshti në rrugën e Kosovës drejt të ardhmes së fëmijëve të saj. Tek e fundit, intenca e kosovarëve nuk duhet të jetë (dhe ende dua të besoj se nuk është) të përvetësojnë stilet ‘demokratike’ të zgjedhjeve të Shqipërisë.

III
Procesi i statusit nuk është në agjendën primare të këtyre ditëve. Keni lexuar për premtimet që statusi i Kosovës mund të pres deri në pjesën e parë të pranverës së vitit të ardhshëm? Fatkeqësisht, nuk ka pasur fare debat për këtë. “The Economist” nuk është revistë që sjell shpesh të pavërteta, por është revistë që publikon në mënyrë relativisht të saktë trendët e zhvillimeve politike globale. Porse, tashmë Kosova ka çështje të brendshme të cilat po u dashkan të zgjidhen sa më shpejt që është e mundur. E keni vënë re fillimin e luftës kundër presidentit dhe a e dini se ku do të përfundojë kjo? Jam i bindur se fundi i kësaj mund të jetë krejt i paparashikueshëm edhe për ata që po ndjekin plane të caktuara qysh më parë. Megjithatë, është legjitime që të ekzistojnë interesa të ndryshme të grupeve të ndryshme, porse elementi kryesor duhet të jetë ai i përputhjes së këtyre interesave me një qëllim madhor. Objektivi ynë madhor në këto ditë të nxehta të dimrit të ftohtë gjendet para sfidave të brendshme dhe të jashtme, derisa fokusi i politikës, mediave dhe qytetarëve të Kosovës është kthyer kah një proces tjetër që e kaluam rreth një javë më parë. Duket se fokusi këtu do të vazhdojë të jetë edhe për një kohë më të gjatë se sa mendohet.

IV
Profili demokratik i Kosovës u ndërtua pjesërisht edhe nga zhvillimi korrekt, fer dhe i lirë i proceseve zgjedhore që nga viti 2000 e këndej. Kuptimi i këtyre zgjedhjeve si pjekuri e politikës dhe popullit të Kosovës duket se fatkeqësisht nuk ka qenë i saktë dhe se ka qenë i parakohshëm për ne. Zgjedhjet e mëhershme kanë qenë pothuaj plotësisht të organizuara, mbikëqyrura, monitoruara dhe përgjegjësi e institucioneve ndërkombëtare. Në zgjedhjet e vitit 2004, vendorët filluan të marrin pak më shumë përgjegjësi, derisa në zgjedhjet e tashme vendorët ishin në krye të detyrës me monitorim nga ndërkombëtarët. Dhe, në fund të përpjekjeve për t’u bërë shtet, në vend se të tregonin aftësi të plotë dhe gatishmëri politike, vendorët treguan të kundërtën. Të gjithë ata që kanë menduar se keqdashësit e brendshëm të Kosovës janë zbutur, po duket se kanë gabuar rëndë. Gjithmonë është dashur të jenë syhapur ndaj tendencës së manipulimit të proceseve demokratike. “Njeriu prej dheu” solli një copë demokracie të Shqipërisë në Kosovë. Nëse nuk vërtetohen zyrtarisht këto manipulime dhe nuk pasojnë dënimet, nuk do të doja të jem qytetar i Kosovës në zgjedhjet e ardhshme që duhet të organizohen plotësisht nga vendorët!

Botuar në “Zëri” më 26 nëntor 2007, fq.12

Monday, November 19, 2007

Ndëshkimi ndaj LDK-së dhe votimi në pako

Loja pa fitues

Ndëshkimi ndaj LDK-së dhe votimi në pako

Vetëm me votim në pako dikush në Prizren do të mund të votonte kundër të gjitha zhvillimeve ekonomike, infrasktrukturore, kulturore, sociale e politike atje. Porse, në këtë mes, shkaku kryesor mund të ketë varijuar nga niveli qendror drejt nivelit lokal, dhe jo anasjelltas. Rikonfigurimi i pushtetit qendror dhe lokal në Kosovë ka ndodhur më shumë si ndëshkim sesa besim në anën e kundërt

Shkruan:
Burim Ramadani

I
Rezultate e para të dhëna gjatë natës në mes së shtunës dhe së dielës treguan për një ndërrim të theksueshëm të disponimit të votuesve kosovarë. Kjo në rend të parë dhe pothuaj plotësisht ka të bëjë me ndryshimin e qasjes së qytetarëve të Kosovës ndaj Lidhjes Demokratike të Kosovës, e cila për rreth 18 vjet ka udhëhequr popullin e Kosovës si partia më e madhe në vend. Zgjedhjet e përgjithshme dhe zgjedhjet lokale duket se kanë dhënë një përgjigjje përafërsisht të njëjtë (me disa përjashtime) edhe kandidatëve për deputetë në Kuvendin e Kosovës, por edhe të atyre për kryetarë të komunave. Kjo dëshmon faktin evident se votuesi kosovar ka votuar në paketë dhe se për të ka qenë e rëndësishme të bëhen ndryshime të theksuara. Në të vërtetë, koncepti i ndryshimeve të tilla nuk lidhet vetëm me njerëz të caktuar, sikurse as me parti të caktuara, por duhet të bazohet në ekzistimin e një brumi substancial premtues se do të angazhohet dhe realizojë këto ndryshime. Dorën në zemër, ky nuk është rasti në Kosovën e këtyre ditëve, porse megjithatë kjo është çështje e votës së lirë të secilit qytetar.

II
Raportet financiare, ekonomike, politike, sociale e të përgjithshme të cilat e karakterizojnë pushtetin dhe realitetin në Kosovë janë determinuese për udhëheqjen e vendit. Në fakt, mundësitë për ndryshime reale praktike në jetën e qytetarëve të Kosovës janë aq të vogla sa që premtimet për krijimin e parajsës janë kryekëput të pavërteta. Me një buxhet të tillë që do të ketë këtyre viteve Kosova, realizimi i projekteve që i kemi parë gjatë fushatës parzgjedhore do të ishte mrekulli e dorës së parë. Njëjtë do të ishte edhe në nivel qendror, edhe në atë lokal. Më konkretisht, si do të mund që në të njëjtën kohë të ketë rritje të të ardhurave për pothuaj të gjitha komponentët e sektorit publik në Kosovë? Apo, si do të mund që gjatë dy vjetëve të ardhshme në komunat e Kosovës të sigurohet plotësisht uji i pijshëm, kur kapacitet natyrore dhe të tjera janë të pamjaftueshme? Këto janë të arritshme vetëm në një planfikim të paktën afatmesëm dhe atë në skenarin më të mirë të zhvillimeve. Sidoqoftë, hapja e shtigjeve të reja për qeverisjen e një vendi është proces demokratik dhe legjitim.

III
Rikonfigurimi i pushtetit qendror dhe lokal në Kosovë ka ndodhur më shumë si ndëshkim sesa besim në anën e kundërt. Kjo mund të del si rezultat i një analize më të thellë, porse kjo kërkon më shumë kohë dhe studim. Po ashtu, studim kërkohet edhe për të gjitha elementet që kanë ndikuar në ndryshimin e këtillë të pushtetit në Kosovë. Një prej elementeve të rëndësishme dhe në një masë edhe të çuditshme është fakti i votimit për kryetarë komunash. Në këtë kontekst, është për t’u analizuar fakti se niveli i përqindjes së votave ka qenë përafërsisht i njëjtë në të gjitha komunat, pa marrë parasysh ku dhe sa është punuar. Kjo e ka një shpjegim fillestar – votimi ka ndodhur kryesisht në pako. Përndryshe, askush nuk do të mund të parashikonte dhe më pas të shpjegonte votimet për kryetar komune në Prizren. Vetëm me votim në pako dikush në Prizren do të mund të votonte kundër të gjitha zhvillimeve ekonomike, infrasktrukturore, kulturore, sociale e politike në kryeqytetin e jugut të Kosovës. Porse, në këtë mes, shkaku kryesor mund të ketë varijuar nga niveli qendror drejt nivelit lokal, dhe jo anasjelltas.

IV
Reagimi i Lidhjes Demokratike të Kosovës në ditët në vijim do të jetë vendimtar jo vetëm për koalicionet e ardhshme të mundshme, por edhe të ardhmen e skenës politike kosovare dhe për të ardhmen e vet afatgjate. Secili veprim i ardhshëm i LDK-së duhet të jetë mirë i analizuar, me një qëllim të qartë dhe pasqyrë të qartë se çka e si mendohet se do të arrihet përmes atij veprimi të caktuar. Qëllimi, në aspektin partiak, duhet të ketë dy elemente të fuqishme – atë të të ardhmes së partisë dhe atë të ndryshimeve kualitative në skenën politike në përgjithësi. Për të arritur këtë, së pari duhet ndalur dhe menduar e gjykuar në ftohtësi dhe kujdesshëm. Ish-partia më e madhe në vend për rreth dy dekada, duhet të ketë qëllim të qartë të hapjes, rinimit, profilizimit, modernizimit dhe fuqizimit të saj. Hapja dhe reformimi i fuqishëm dhe rrënjësor i partisë është imediat nëse LDK-ja do që të ekzistojë e më pas edhe të rikthehet në pushtet pas një kohe të caktuar. Ajo është plakur dhe si është më së keqi është ndëshkuar nga qytetarët e Kosovës në këto zgjedhje. Një gjë është e qartë: qëndrimi në opozitë do të kthjellte LDK-në.

Botuar në “Zëri”, më 19 nëntor 2007, fq. 16, si dhe në "Gazeta Shqip" në Tiranë, më 21 nëntor 2007, fq. 11 http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=31354

Thursday, November 15, 2007

Sfidat e sigurisë

Loja pa fitues

Sfidat e sigurisë

Procesi i papërfunduar i statusit të Kosovës, ekzistimi i strukturave paralele të shtetit të Serbisë, procesi zgjedhor i kësaj fundjave, tensionet ekzistuese ndër-etnike, shqetësimet e ndryshme sociale dhe niveli i ulët i standardit të jetesës janë disa prej sfidave kryesore të sigurisë në Kosovë. Përballja me këto sfida meriton identifikim, seriozitet dhe përkushtim të institucioneve dhe qytetarëve të Kosovës me qëllim të mos lejimit të zhvillimeve kaotike në Kosovë

Shkruan: Burim Ramadani

I
Megjithëse është diskutuar shumë herë rreth gjendjes së sigurisë së përgjithshme në Kosovë, përkatësisht rreth brishtësisë së saj në fazat e ndryshme, shkaqet që mundësojnë ekzistencën e kësaj brishtësie ende nuk janë zgjidhur. Mostejkalimi i këtyre shkaqeve do të thotë se status-kuoja në gjendjes e sigurisë është e vazhdueshme dhe përmirësimet e caktuara nuk kanë arritur të shmangin ndjeshmërinë e pothuaj secilës prej veprimeve të institucioneve vendore e atyre ndërkombëtare, sikurse edhe të qytetarëve të Kosovës. Edhe më tutje ne përballemi me sfida të ndryshme të cilat kanë ndikim të ndryshëm në aspektin e sigurisë së vendit dhe të proceseve nëpër të cilat po kalon Kosova tashmë në javët e fundit të pavarësimit. Procesi i papërfunduar i statusit të Kosovës, ekzistimi i strukturave paralele të shtetit të Serbisë, procesi zgjedhor i kësaj fundjave, tensionet e pa përmirësuara ndër-etnike, shqetësimet e ndryshme dhe niveli i ulët i standardit të jetesës janë disa prej sfidave kryesore të sigurisë në Kosovë. Përballja me këto sfida meriton identifikim, seriozitet dhe përkushtim të institucioneve dhe qytetarëve të Kosovës.

II
Mos-përfundimi i procesit të stërzgjatur i pavarësimit të Kosovës edhe formalisht nga Serbia dhe procesi i domosdoshëm demokratik i zgjedhjeve janë dy nga sfidat më të rëndësishme të cilat mbesin në sipërfaqe gjatë kësaj periudhe. Derisa për statusin e Kosovës është investuar me vite të tëra, jo vetëm mund e para, por edhe gjak dhe jetë të shumta, fundi i vitit 2007 duket se do të qartësojë definitivisht hapat e mëtejshëm që do të ndërmerren në rend të parë nga institucionet vendore në koordinim me shtetet më të fuqishme dhe demokratike nga bashkësia ndërkombëtare. Pavarësimi i Kosovës është i padilemë, por mbetet të koordinohen hapat e nevojshëm dhe të pashmangshëm rreth ruajtjes së qetësisë dhe sigurisë publike gjatë këtyre veprimeve. Njëherit, një proces i rëndësishëm është duke u zhvilluar në këtë fazë, ai i zgjedhjeve. Deri më tash nuk është vërejtur ndonjë tensionim apo tendencë për prishje të rendit e sigurisë publike që do të mund të përshkallëzohej në cenimin e nivelit të tashëm të sigurisë së përgjithshme në Kosovë. Nëse kështu do të jetë pas datës së zgjedhjeve, kjo sfidë do të tejkalohet pa u vërejtur në terren.

III
Mundësia e ekzistimit dhe veprimit të strukturave paralele të institucioneve shtetërore të Serbisë në Kosovë edhe më tutje mbetet një prej sfidave më të rëndësishme në kuptimin e arritjes së ndikimit të plotë të administratës qeverisëse ndërkombëtare e vendore në Kosovë. Fakti i ekzistencës së vazhdueshme të këtyre strukturave që prej përfundimit të luftës është evident dhe tashmë është identifikuar disa herë nga institucione të ndryshme të vendit dhe ndërkombëtare. Këto në një masë të gjerë kanë ndikuar dhe vazhdojnë të kenë rol të madh në mos uljen e plotë të tensioneve ndër-etnike në Kosovë. Financimi nga shteti serb i këtyre strukturave paralele, në rend të parë si struktura administrative, ka për qëllim pikërisht ruajtjen e këtij niveli jo të kënaqshëm dhe adekuat të marrëdhënieve midis komuniteteve që përbëjnë popullatën në Kosovë, sikurse edhe ruajtjen e mos-komunikimit zyrtar midis komunitetit serb në Kosovë dhe institucioneve legjitime të Kosovës. Ky mos komunikim i shtrirë edhe deri në rrafshin individual ka lënë hapësirë për mos ngritjen e besimit të ndërsjellë dhe si i tillë paraqet sfidë në vete.

IV
Mbijetesa ka qenë shqetësim social i një pjese të popullatës së Kosovës për shumë vite tashmë, derisa është shpresuar se pas largimit të Serbisë nga Kosova kushtet e jetesës do të rregullohen shumë më mirë. Kjo periudhë e pas vitit 1999 në fakt edhe ka shënuar një ngritje në standardin jetësor, kulturor dhe shoqëror të popullatës së Kosovës, mirëpo megjithatë duket se shqetësimet sociale janë ende tepër të mëdha. Niveli i ulët i të ardhurave të punëtorëve të sektorëve të rëndësishëm publikë dhe në anën tjetër rritja enorme e nivelit të shpenzimeve të domosdoshme ka filluar të shkaktojë një përballje të rëndë midis popullatës dhe realitetit jetësor. Këtij mesi i shtohet edhe pamjaftueshmëria e fondeve të institucioneve për të ndërhyrë në ngritjen e standardit jetësor, në mënyrë që të mund të zbuste dallimin që ka filluar të thellohet mes këtyre dy pjesëve. Bazuar në këto premisa, turbulencat sociale janë një sfidë apo edhe kërcënim i mundshëm ndaj situatës së përgjithshme të sigurisë në Kosovë. Kjo dhe sfidat tjera duhet të përballen me maturi dhe kujdes të shtuar me qëllim të mos lejimit të zhvillimeve kaotike në Kosovë.

Botuar në Zëri më 12 nëntor 2007, fq. 21

Monday, November 5, 2007

Ndryshimet e pas-zgjedhjeve

Loja pa fitues

Ndryshimet e pas-zgjedhjeve

Ditët e para të fushatës zgjedhore nuk janë gjithaq të nxehta në aspektin politik në krahasim me zhvillimet që pritet të jenë pas datës së 17 nëntorit dhe pas fillimit të dhënies së rezultateve të përgjithshme preliminare. Ndikimet e këtyre zgjedhjeve nuk do të jenë sipërfaqësore as në zhvillimet e brendshme partiake dhe as në procesin për pavarësimin e Kosovës. Zgjedhjet e 17 nëntorit pritet të jenë më të veçantat e deritashme

Shkruan: Burim Ramadani

I
Partitë politike kosovare para dhjetë ditësh filluan zyrtarisht paraqitjen e ofertës së tyre për votuesit kosovarë, duke u drejtuar kështu drejt një procesi zgjedhor që gjithsesi do të jetë historik për Kosovën dhe jetën e saj politike. Nuk janë gjithaq të nxehta ditët e para-zgjedhjeve në aspektin politik në krahasim me zhvillimet që priten të jenë pas datës së 17 nëntorit dhe pas fillimit të dhënies së rezultateve të përgjithshme preliminare. Po ashtu, ende nuk po vërehet ndikim i madh i këtij procesi zgjedhor në procesin e statusit të Kosovës, porse nuk do të mund të shmanget pa u thelluar edhe më shumë. Pa u vërejtur nuk pritet të jetë ndikimi për ndryshimet e ardhshme brenda partive politike, që do të mund të ndodhin disa javë pas përfundimit të procesit zgjedhor. Ndryshimet do të mund të fokusohet kryesisht në dy partitë më të mëdha politike në vend, LDK dhe PDK. Të dyja partitë kanë për test marrjen e numrit më të madh të votave në këtë proces në mënyrë që të udhëheqin konsultimet për krijimin e qeverisë së re. Testi i numrit të votave të fituara do të shkaktojë ndryshime edhe brenda partive tjera dhe madje do të ketë rrezik edhe për shpërbërje tek të paktën dy parti më të vogla. Kjo para së gjithash do të rrezikojë partitë që për herë të parë në këto zgjedhje kërkojnë votën e qytetarëve. Ndërkaq, vendi i partisë së tretë në zgjedhjet e tashme përsëri do të jetë përcaktues për zhvillimet pas-zgjedhore.

II
Partitë e mëdha politike pas këtyre zgjedhjeve do të duhen të fillojnë një valë ndryshimesh apo reformimesh të dhimbshme brenda vetes, si proces i domosdoshëm për profilizimin politik. Kjo në fakt është nevojë e madhe që paraqitet para partive të mëdha politike dhe si mënyra e vetme për ngritjen e bazës së fortë të zhvillimeve të reja të jetës politike. Lidhja Demokratike e Kosovës, partia që në të gjitha zgjedhjet është shpallur fituese, mund të ballafaqohet me fillimin e llogaridhënies për rënien e vazhdueshme të numrit të përgjithshëm të votuesve për këtë parti. Nëse merren parasysh zgjedhjet pas luftës në Kosovës, atëherë mbi një e treta e votuesve të LDK-së është tërhequr nga votimi për këtë parti dhe për këtë duhet gjetur shkaku dhe përgjegjësia. Në cilin do rast, LDK-ja do të ballafaqohet me atë që është e domosdoshme, vazhdimin edhe më të fuqishëm të reformimit, profilizimit dhe rinimit të partisë. Kjo në fakt do të duhet të ndodh edhe në rastin kur LDK-ja merr më së shumti vota në këto zgjedhje, gjë që sipas të gjitha gjasave do të jetë kështu. Në rend të parë, për LDK-në do të duhet të jetë imperative rinimi i partisë dhe zvogëlimi i distancës midis gjeneratave. Po ashtu, element tjetër i domosdoshëm në këtë kontekst është hapja e partisë për personalitet e dëshmuara në aspektin kombëtar, politik, personal dhe publik.

III
Proces shumë i vështirë i zhvillimeve të brendshme pas këtyre zgjedhjeve do të ndodh në Partinë Demokratike të Kosovës, e cila sipas të gjitha gjasave do të mbetet në vendin e dytë sa i përket numrit të përgjithshëm të votave. Mosrritja e PDK-së bazohet në atë që nuk vërehet ndonjë strukturë e re popullore e cila i është bashkuar kësaj partie, pa marrë parasysh marketingun e fuqishëm që PDK-ja ka bërë me ata që në Kosovë pa ndonjë kriter quhen ekspertë. Me zhvillimet e tilla në mënyrë të pakontestueshme PDK-ja do të ballafaqohet në rastin e mospërfshirjes së saj në koalicionin e ardhshëm qeverisës, pra mbetjes edhe për mandatin tjetër në opozitë. Kjo do të shkaktonte dridhjen më të madhe brenda kësaj partie bazuar edhe në nivelin e madh të investimit njerëzor dhe financiar që është duke bërë për këto zgjedhje. Tek e fundit, kryesia dhe figurat e fuqishme të PDK-së i kanë dhënë kryetarit të tyre të gjithë pushtetin vetëm për të fituar vendet në qeverinë e ardhshme. Kreu i PDK-së ka marrë mbi supe të gjithë barrën e këtyre zgjedhjeve, ai në fakt do të jetë përgjegjës për mosarritjen e vendit të parë si parti më e votuar në Kosovë, sikurse do të ketë përgjegjësi edhe në rast të mospërfshirjen e partisë në koalicionin qeverisës. Në rast të këtyre zhvillimeve, PDK-ja do të duhet të ballafaqohet me forcimin e veprimeve të tri grupeve të ndryshme të interesit brenda partisë, duke shkaktuar kështu profilizimin dhe reformimin e domosdoshëm të saj.

IV
Porse, ndikimi i këtyre zgjedhjeve dhe zhvillimeve të pas-zgjedhjeve do të vërehet edhe në aspektet tjera dhe sidomos në atë të procesit për zgjidhjen e statusit të Kosovës, përkatësisht të përpjekjeve për pavarësimin e vendit. Goditja më e madhe në këtë mes vjen nga çështja e mandatit të Kuvendit të tashëm të Kosovës, përkatësisht relacionit midis procedurës së numërimit të votave, shpalljes së rezultateve përfundimtare, vërtetimit të mandateve të deputetëve të rinj të Kuvendit të Kosovës, kohës së inaugurimit të përbërjes së re të Kuvendit të Kosovës dhe kohës së përfundimit definitiv të mandatit të përbërjes së tashme të legjislativit. Sipas Kornizës Kushtetuese, mandati i Kuvendit të tashëm përfundon më 3 dhjetor të këtij viti, bazuar në paragrafin ku thuhet se “Kuvendit i përfundon mandati tri vjet pas datës së inaugurimit të tij”. Logjikisht, kjo do të çonte në një vakuum institucional në aspektin e përbërjes së legjislativit kosovar në kohën kur Treshja ndërkombëtare pritet të dorëzon raportin tek Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së. Kjo nuk do të shkaktonte ndonjë vështirësi nëse numërimi i votave dhe vërtetimi i mandateve të mund të përfundohet brenda më së shumti tri javësh. Sidoqoftë, ndikimi praktik tashmë është bërë i qartë. Tashmë kemi pasur rastin e parë kur njëri prej anëtarëve të ekipit të unitetit nuk ka marrë pjesë në takimin me ministrin e jashtëm të Francës, Kushner, për shkak të zhvillimeve partiake pak kohë para fillimit zyrtar të fushatës zgjedhore.

Botuar në Zëri më 05 nëntor 2007, fq. 18

Friday, November 2, 2007

Në mbrojtje të kompromisit

Loja pa fitues

Në mbrojtje të kompromisit

Serbët kosovarë, sipas Planit të Ahtisarit, kanë autonomi jo-territoriale, përkatësisht qeverisje autonome në një mori fushash të rëndësishme. Ndryshimi i pak elementeve të këtij plani do të ngrinte shkallën e autonomisë jo-territoriale në autonomi territoriale. Kjo do të vinte në pikëpyetje funksionalitetin e brendshëm të Kosovës. Prandaj, palës kosovare tashmë i ka mbetur një detyrë e rëndë dhe e vështirë: të mbrojë kompromisin e bërë një vit më parë!

Shkruan: Burim Ramadani

I
Takimi i sotëm në Vjenë dhe takimet e ardhshme që do t’i zhvillojë Ekipi i Unitetit i Kosovës me palën e Beogradit dhe treshen ndërkombëtare gjatë këtij procesi të ngjeshur të angazhimeve shtesë, nuk do të jenë të thjeshtë dhe pa presione. Tashmë në fakt ka filluar koha e nisjes së presioneve të mëdha në momentet e fundit, sepse për të gjithë është e qartë se Kosova dhe miqtë e saj ndërkombëtarë nuk do të presin në pakufi për pavarësimin e vendit. Prandaj, kjo paraqet nevojën për përshpejtimin e hapave të pjesës tjetër ndërkombëtare të pavendosur në mënyrë të plotë, në mënyrë që, siç është proklamuar shumë herë, të lëvizen të gjithë gurët për të gjetur zgjidhjen. Porse, kjo lëvizje do të thotë angazhim dhe në kontekstin e procesit të bisedimeve mbi Kosovën, do të thotë para së gjithash presion nervash. I gjithë ky angazhim i treshes dhe në rend të parë i përfaqësuesit evropian në treshe, ballafaqohet me dy qëndrime tejet të kundërta në substancë dhe, në fakt, me dy koncepte - atë të lirë dhe atë të robërisë. Presioni për të arritur diçka të përbashkët drejtohet ndaj dy palëve, derisa pala kosovare ka pranuar presionin e pashpallur të mëhershëm të ndërmjetësuesit Ahtisari, duke mos kundërshtuar planin e tij.

II
Tashmë është e qartë se ku dëshirojnë të arrijnë palët në konflikt dhe bashkësia ndërkombëtare si palë e tretë intervenuese dhe ndërmjetësuese këtu. Është e qartë, po ashtu, baza mbi të cilën mbështeten dy palët, sikurse edhe ndjenja e përgjegjësisë për ngjarjet e ndodhura gjatë historisë më të largët dhe asaj të fundme. Pala kosovare ka mbështetur dhe pranuar në mënyrë të plotë Propozimin e Ahtisarit, që do të thotë se Prishtina ka vullnet të ndërtojë një shtet qytetar, me aranzhmane dhe institucione pushtet-ndarëse midis shumicës shqiptare dhe pakicave e në rend të parë pakicës serbe. Në anën tjetër, pala serbe ka për qëllim vazhdimin e politikës së udhëhequr për një kohë nga Millosheviqi e të sajuar që nga vitet e 30-ta të shekullit të kaluar nga Vasa Cubriloviqi. Modifikimi i ‘ofertës’ së Beogradit nuk do të thotë se elita e atjeshme ka ndryshuar mendjen ndaj shqiptarëve të Kosovës, porse kjo është vetëm për shkak të periudhës kohore kur po zhvillohet ky proces. Pas pak vjetësh, Beogradi do të niste ofensivën e së keqes ndaj Kosovës edhe në rast që propozimi i tashëm i tyre do të pranohej nga shqiptarët e Kosovës dhe do të ishte baza e marrëveshjes për statusin e ardhshëm të vendit, përkatësisht autonominë 95 për qindëshe.

III
Trysnia që mund të ushtrohet ndaj negociatorëve në këtë periudhë kohore duhet të jetë e imagjinuar dhe për këtë arsye qëndrimet duhet të jenë të parapërgatitura. Bashkësia ndërkombëtare duket se ka shansin e fundit për të nxitur palët të merren vesh për statusin e ardhshëm të Kosovës, derisa periudha pas 10 dhjetorit duket se nuk do të plotësohet me bisedime shtesë mes palëve. Natyrisht, se një instrument i përdorshëm për të arritur ndonjë rezultat është presioni i fuqishëm ndaj palëve. Por, ajo që duhet të jetë e qartësuar është fakti se pala kosovare nuk mund të shkojë më tutje se sa ka shkuar gjatë procesit të udhëhequr nga Ahtisari. Janë dy momente të rëndësishme që kanë parapërcaktuar rrjedhën e tashme të angazhimeve shtesë dhe rrjedhimisht edhe çështjen e presionit: së pari, pala kosovare kishte bashkëpunuar derisa pala serbe ishte plotësisht dekonstruktive gjatë procesit të Ahtisarit; dhe së dyti, çdo presion i pasuar me ndryshime të mundshme të qëndrimeve nga pala kosovare do të përcillej me reagim popullor dhe dhunë vështirë të parashikueshme në Kosovë, gjë që nuk do të kufizohej me kufij.

IV
Tatëpjeta e zhvillimeve politike ndërkombëtare e nisur në maj, qershor e korrik të këtij viti nuk duhet të përcillet në vitet e ardhshme apo në pakufi. Sikurse që edhe qëndrimi i palës kosovare nuk ka mundësi reale të ndryshojë në pothuaj asnjë element të vetëm të dokumentit bazë mbi të cilin Prishtina është duke marrë pjesë në të ashtuquajturat angazhime shtesë. Ky dokument është Plani i Ahtisarit dhe si i tillë ai ka hyrë në fazën e dokumentit të panegociueshëm të palës kosovare. Ky plan është miratuar nga Kuvendi i Kosovës, ndërsa qartazi është një vendosje për pavarësimin e Kosovës, me aftësi/karakter përcaktuese për vendosjen e parimeve pushtet-ndarëse në Kosovën e pas-statusit. Kjo do të thotë se serbët kosovarë sipas këtij plani kanë autonomi jo-territoriale, përkatësisht qeverisje autonome në një mori fushash të rëndësishme për jetën e pjesëtarëve të këtij komuniteti. Ndryshimi i pak elementeve të këtij plani do të ngrinte shkallën e autonomisë jo-territoriale në autonomi territoriale të serbëve kosovarë. Kjo do të vinte në pikëpyetje funksionalitetin e brendshëm të Kosovës. Prandaj, palës kosovare tashmë i ka mbetur një detyrë e rëndë dhe e vështirë: të mbrojë kompromisin e bërë një vit më parë!

Botuar në “Zëri”, më 22 tetor 2007, fq. 13