Për çfarë sigurie flasim?

Analizë

Për çfarë sigurie flasim?

Sektori i sigurisë në Kosovë ka vetëm një institucion funksional, Policinë e Kosovës, e cila tash përballet me tendenca qeveritare për dëmtim dhe politizim. Të tjerat, sikurse KSK, FSK, AKI, janë jofunksionale, të bllokuara ose të pathemeluara

Burim Ramadani

Siguria në Kosovë është një prej temave kryesore për vite të tëra. Tashmë është bërë një prej çështjeve më të debatueshme në pothuaj të gjitha rrethet e qytetarëve të Kosovës. Rasti i rëndë dhe skandaloz i vjedhjes në Policinë e Kosovës, që ndodhi më shumë se një muaj më parë, forcoi dilemën e madhe rreth asaj se kah po shkon Kosova si shtet dhe çfarë shteti po ndërtohet këtu. Jo rrallëherë kemi parë dhe dëgjuar formulime interesante, spektakulare, të pa-analizuara dhe të papërgjegjshme sa i përket sigurisë në vend.

Kemi dëgjuar shpesh se Kosova është më e sigurt se kurdoherë në historinë e vet. Kjo, në fakt, ka qenë kryesisht përgjigja kryesore sa herë që rrethe opozitare, profesionale apo qytetare kanë ngritur shqetësimet për situatën e sigurisë dhe përgatitjen e institucioneve vendore për ruajtjen dhe zhvillimin e saj. Kjo edhe mund të jetë e vërtetë nëse siguria në Kosovë krahasohet me kohën që ka kaluar gjysmë shekulli më parë apo më shumë se një dekadë më parë. Është e vërtetë se Kosova dhe qytetarët e vendit janë, pakrahasimisht, më të sigurt në aspektin fizik sesa në kohën e Rankoviqit apo të Millosheviqit. Është e vërtetë se Kosova, si territor, është më e sigurt se në kohën e shkatërrimit të Perandorisë Osmane, fundit të Luftës së Dytë Botërore apo shkatërrimit të Jugosllavisë. Por, cili është qëllimi i politikës kosovare, të krahasojë Kosovën e pavarur me Kosovën nën okupim të plotë, apo të punojë në arritjen e standardeve ndërkombëtare për ndërtimin dhe ruajtjen e sigurisë së shtetit dhe qytetarëve?

Çdoherë që analizohet siguria për Kosovën, janë dy aspekte në të cilat duhet adresuar vlerësimet profesionale dhe politike.

Së pari, siguria si vlerësim i stabilitetit të jashtëm të Kosovës dhe stabilitetit rajonal. Në këtë kuadër, roli kryesor mbetet tek institucionet dhe organizatat ndërkombëtare, sikurse është NATO-ja, dhe tek qytetarët e Kosovës. NATO-ja është përgjegjëse faktike për ruajtjen e tërësisë territoriale të Kosovës apo moslejimin e ndonjë agresioni të jashtëm të çfarëdo lloji. Dhe është e qartë se Kosova, në këtë kontekst, është më e sigurt se çdoherë më parë. Ndërkaq, qytetarët e Kosovës kanë rol të rëndësishëm dhe të përgjegjshëm sa i përket mundësisë së eskalimit të çfarëdo tensioni, provokimi apo incidenti në valë të re dhune. Këtu, qytetarët e Kosovës kanë luajtur dhe vazhdojnë të luajnë rol vërtetë konstruktiv, të durueshëm dhe të përparuar. Por, në tërë këtë, roli i institucioneve vendore është tejet i zbehtë dhe pa ndikim vendimtar.

Së dyti, siguria si vlerësim i fakteve konkrete dhe jetës së qytetarëve të Kosovës. Në këtë kuadër, politikat, veprimet dhe drejtimet kryesore bazohen tek institucionet vendore. Dhe, nëse analizohet ky aspekt, atëherë mund të konstatohet gjendja e rëndë e sigurisë në Kosovë, e cila edhe më tutje nuk ka nisur të merr drejtimet për përmirësimin, stabilizimin dhe zhvillimin e qëndrueshmërisë së saj.

Sektori i sigurisë në Kosovë ka vetëm një institucion funksional, përkatësisht Policinë e Kosovës. Për fat të keq, tendencat qeveritare për të dëmtuar atë janë të skajshme dhe shkatërruese. Ndërkaq, institucionet dhe mekanizmat tjerë në kuadër të sektorit të sigurisë janë ose jofunksionale, ose të bllokuara ose të pa themeluara fare.

Kur vlerësohet siguria në Kosovë, duhet patjetër të analizohen të paktën 16 elemente të rëndësishme:

1) Politikat e Sigurisë - Kosova nuk ka politika të sigurisë. Sipas kritereve ndërkombëtare, politikat e sigurisë së një shteti përcaktohen në Strategjinë e Sigurisë Nacionale. Me faktin se Kosova nuk ka një Strategji të tillë, automatikisht do të thotë se Kosova nuk ka politika të Sigurisë.

2) Kërcënimet e sigurisë - Kosova nuk ka vlerësim për kërcënimet e sigurisë. Një shtet pa politika të sigurisë, do të thotë një shtet që nuk e ka të qartë se cilat janë interesat vitale nacionale të tij, dhe do të thotë një shtet që nuk ka bërë asnjëherë vlerësimin e saktë sa i përket kërcënimeve të sigurisë së përgjithshme dhe sigurisë nacionale të tij.

3) Mosfunksionalizimi i mekanizmave dhe institucioneve të sigurisë - Këshilli Sigurisë i Kosovës është mbledhur vetëm dy herë, së pari në konstituiv dhe së dyti pas presionit të opozitës. Forca e Sigurisë së Kosovës është jofunksionale dhe kanë ndodhur gabime të panumërta deri më tash. Agjencia Kosovare për Inteligjencë është bllokuar plotësisht. Policia e Kosovës ndodhet nën trysninë e “reformës” së vjedhjes në polici.

4) Tendencat për politizimin e sektorit të sigurisë - Në secilin rast, sidomos në Polici dhe AKI, nuk mund të kalojë asgjë pas u filtruar në rrethe të ngushta të strukturave në pushtet. Stafi i lartë menaxheria në këto institucione varet nga afërsia politike.

5) Buxheti i ndarë për sektorin e sigurisë - Qeveria e Kosovës i ka shkurtuar, për shembull, buxhetin Policisë së Kosovës për 5.9 milionë euro për vitin 2009. Kjo ka ndikuar direkt në investimet kapitale me 3.2 milionë euro dhe i ka shkaktuar dëm Policisë së Kosovës. Këtë e ka konstatuar edhe Ministri i Brendshëm në raportin e tij të 23 janarit 2009 për Komisionin Parlamentar të Sigurisë.

6) Siguria Publike - Vjedhjet në qendër të Prishtinës, si të banesave, veturave apo bankave, nuk janë dukuri e pavërejtshme. Të tilla raste raportohet për çdo ditë të jenë të shumta në numër.

7) Liria e lëvizjes - Qytetarët e Kosovës ende nuk mund të lëvizin në tërë territorin e vendit pa pasur frikën e ndonjë sulmi të drejtpërdrejtë. Nëse qytetarët duan të shkojnë në veri të Kosovës, kjo sigurisht se do të ishte e bazuar nën koston personale.

8) Shtrirja e autoritetit shtetëror në tërë territorin e Kosovës - Qeveria e Kosovës nuk kontrollon territorin e vet. Kushtetuta e Kosovës nuk aplikohet në tërë vendin dhe kryeministri i Kosovës nuk mund të vizitojë afërsisht një të tretën e territorit të Republikës.

9) Kontrolli i kufijve - Pavarësisht se Kryeministri Thaçi në shkurt 2008 pati thënë se “kufijtë e shtetit të Kosovës, mund të konkludoj me përgjegjësi të lartë se janë më të sigurtit dhe më të mbrojturit se të vendeve tjera në rajon”. Kjo konstatohet plotësisht e pavërtetë dhe e papërgjegjshme nëse shihet Raporti i Departamentit Amerikan të Shtetit për vitin 2008. “Kufijtë e brishtë kanë qenë lehtësisht të kapërcyeshëm për trafikun njerëzor, armët dhe narkotikët, gjë që i ka penguar përpjekjet e Kosovës kundër terrorizmit. Trafikantët shfrytëzuan disa rrugë dhe shtigje të pambrojtura për të hyrë në Kosovë”, thuhet aty.

10) Sundimi i Ligjit - Një prej standardeve kryesore gjatë viteve të kaluara, Sundimi i Ligjit mbetet sfida kryesore për kohën e tashme dhe vitet e ardhshme.

11) Korrupsioni - Qeveria, gjyqësori, ndërmarrjet publike dhe agjencitë e pavarura janë më të dyshuarat për korrupsion, që në të vërtetë është bërë kancer për shoqërinë dhe shtetin e Kosovës.

12) Kontrabanda - Për më shumë se një vit, veriu i Kosovës është bërë parajsë për kontrabandën, porse tashmë është rritur kontrabanda edhe në pjesën juglindor të Kosovës, përkatësisht pjesën kufitare rreth Dardanës.

13) Krimi i organizuar - Asnjëherë nuk i është dhënë trajtim serioz dhe nuk ka qenë (as nuk është) brenda pesë prioriteteve qeveritare të kryeministrit Hashim Thaçi.

14) Shkatërrimin e resurseve nacionale - Në të vërtetë, ende nuk ka as listë të resurseve nacionale të cilat hyjnë në atë që quhet interes nacional.

15) Të drejtat e Njeriut - Janë publikuar më shumë se dy raporte ndërkombëtare gjatë vitit 2008 për gjendjen e rëndë të shkeljes së të drejtave të njeriut në Kosovë.

16) Kërcënimet globale dhe rajonale të sigurisë - Asnjëherë deri më tash kjo nuk është vendosur në agjendën e qeverisë së Kosovës. Terrorizmi, më konkretisht, është i patrajtuar fare nga vendorët, derisa zyrtarë të lartë të Qeverisë kosovare mbajnë ‘ders’ në xhamitë e kryeqytetit.

Të gjitha këto elemente, sikurse edhe të tjerat të patheksuara në këtë renditje, tregojnë fuqishëm se gjendja e sigurisë nuk mund të vlerësohet sipas tekeve personale apo interesave grupore. Siguria vlerësohet në mënyrë gjithëpërfshirëse dhe konstatimet për të duhet të jenë të përgjegjshme. Sektori i sigurisë është një prej fushave kryesore të organizimit dhe funksionimit shtetëror.

Autori është Sekretar i Përgjithshëm i Aleancës për Ardhmërinë e Kosovës.

Botuar

në "Zëri", më 30 maj 2009, në fq. 14.

dhe në "Kosovapress", më 30 maj 2009,

http://www.kosovapress.com/ks/index.php?cid=1,8,73866

dhe në "Telegrafi" më 31 maj 2009, shih: http://www.telegrafi.com/?id=26&a=1305

Gazeta "Express" më 31 maj 2009, fq. 25

Gazeta "Kosova Sot", më 31 maj 2009, fq. 8.

"Gazeta Shqip" në Tiranë, më 1 qershor 2009, fq. 8.

shih: http://www.gazeta-shqip.com/artikull.php?id=65426

EULEX-i dhe vjedhja në Polici

Loja pa fitues

EULEX-i dhe vjedhja në Polici

Qeveria e Kosovës duhet të kërkojë në mënyrë të qartë dhe të saktë nga EULEX-i marrjen përsipër të rastit në mënyrë komplete, përkatësisht në aspektin policor, hetimor, prokurorial dhe gjyqësor. Ndërsa, EULEX-i e ka për detyrë, bazuar në mandatin e vet, që të merr përsipër këtë rast të rëndë

Shkruan: Burim Ramadani

I
Varësisht prej rëndësisë, seriozitetit dhe sensitivitetit të ngjarjes, trajtimi i saj merr dimesion të ndryshëm. Kjo, sidomos, në rastet që kanë të bëjnë me institucionet e zbatimit të ligjit dhe, për më tepër, në rastet kur kredibiliteti i këtyre institucioneve vihet në pikëpyetje. E tillë është vjedhja në Policinë e Kosovës. Tashmë një muaj pas njoftimit publik se është vjedhur Dhoma e Dëshmive të Departamentit të Krimit të Organizuar në Shtabin Qendror të Policisë së Kosovës, ende nuk është njoftuar për ndonjë rezultat konkret. Për më tepër, deri më tash nuk është parë as ndonjë qasje profesionale dhe qasje të paanshme që do të duhej të shihnim. Janë katër elemente kryesore negative që kanë karakterizuar vjedhjen skandaloze në Polici. Së pari, ka dyshime të mëdha se nuk është treguar saktësisht për atë se çka në të vërtetë është vjedhur në Dhomën e Dëshmive. Së dyti, nuk ka veprime profesionale dhe të paanshme në zbardhjen e plotë të ngjarjes më negative në historinë e Policisë së Kosovës. Është parakusht i parakushteve zhvillimi i hetimeve prej trupe të pavarur. Së treti, ka ndërhyrje politike në zhvillimet e hetimeve rreth këtij rasti për shkak të tendencave dhe veprimeve të dëmshme të politizimit të Policisë së Kosovës dhe sidomos Shtyllës së Rendit dhe Shtyllës së Krimit në Policinë e Kosovës. Së katërti, këtu ka përgjegjësi politike dhe zyrtarët politikë udhëheqës të Kosovës dhe të këtij sektori mundohen që ta largojnë me çdo kusht përgjegjësinë politike.

II
Vërtetë, në raste të tilla të rënda, e tërë ajo që qytetarët dhe partnerët duan të shohin dhe të ndjejnë është fakti që qasja dhe trajtimi i atij rasti të jetë profesional dhe i paanshëm. Kjo është një domosdoshmëri e patejkaalueshme. Padyshim se në raste të këtilla duhet që të vërehet qartë qasje profesionale dhe e paanshme e hetimeve, ku largohet qartësisht mundësia e ndikimi politik. Po ashtu ka nevojë që të mos ketë mjegullim të hetimeve, transparencë dhe efikasitet. Rezultati i secilit rast të këtillë është i kushtëzuar me faktin që hetimi rreth tij të mos paraqet ndonjë lloj konflikt interesi. Prandaj, nëse kthehemi të rasti i rëndë i vjedhjes në Policinë e Kosovës të para një muaji, është e domosodshme që qeveria e Kosovës të ketë trajtim dhe qasje serioze në rrugën për zbradhjen e rastit. Për këtë qëllim, qeveria e Kosovës duhet të kërkojë në mënyrë të qartë dhe të saktë nga EULEX-i marrjen përsipër të rastit në mënyrë komplete, në të gjitha aspektet, përkatësisht në aspektin policor, hetimor, prokurorial dhe gjyqësor. Në të njëjtën kohë, Qeveria e Kosovës, së bashku me Policinë e Kosovës dhe EULEX-in, duhet të ftojnë për ndihmë profesionale ekipe të trupave policore më të zhvilluara në botë. Raste të këtilla kanë ndodhur edhe në shtetet tjera, ku ekipe profesionale nga FBI, nga Anglia apo Gjermania kanë marrë përsipër apo kanë ndihmuar hetimet në ngjarje të rënda, sikurse ishte edhe vrasja e kryeministrit serb apo ish-kryeministres pakistaneze.

III
Bashkë me ndodhjen e rasteve të rënda, edhe kredibiliteti, besueshmëria dhe imazhi i një institucioni bëhet një objektiv që duhet ruajtuar dhe zhvilluar. Deri më tash, gjatë këtij një muaji, kemi parë shumë reagime të ndryshme që kanë vënë në pikëpyetje aftësitë e Policisë së Kosovës, pavarësisht se rreth nëntë vjet është investuar në imazhin e policisë, duke e cilësuar tërë kohën atë si tregim i suksesit në Kosovë. Por, një rast i vjedhjes së rëndë në komandën kryesore të policisë së Kosovës dhe mosefikasiteti në zbardhjen e rastit ka shkaktuar ndjenjën negative të popullatës së Kosovës ndaj këtij institucioni, sikurse kemi parë panot ngacmuese të ‘Plisave’ në Prishtinë. Prandaj, mënyra e trajtimit të rasteve të këtilla duhet të jetë e analizuar mirë, e udhëhequr nga parimet profesionale, nga paanshmëria dhe efikasiteti. Në asnjë mënyrë nuk duhet udhëhequr nga elemente të interesave personale, partiake, grupore apo qeveritare. Një formë e fuqishme dhe e domosdoshme për të tejkaluar çfarëdolloj tendence për ndikim politik në zbardhjen e këtij rasti është edhe kërkesa për EULEX-in që të merr përsipër në mënyrë të plotë rastin. Porse, edhe EULEX-i duhet që të veprojë shpejtë, me urgjencë dhe më pas të merr veprimet e duhura, pavarësisht se cilat mund të jenë adresat e përgjegjësisë në këtë rast, qofshin ato brenda policisë së Kosovës apo edhe jashtë saj.

IV
Bazuar në dokumentet themeltare të EULEX-it, është e qartë se ky Mision në realitet e ka për detyrë marrjen përsipër të rastit të rëndë të vjedhjes në policinë e Kosovës. EULEX-it i është përcaktuar se mandati i vet po ashtu i jep mundësinë për të përdorur kompetencat korrigjuese. Intervenimi përcaktohet posaçërisht në rast se autoritetet e Kosovës dështojnë ta ndalojnë dhunën ndaj komuniteteve jo shumicë apo në raste të ndërhyrjeve politike të cilat rrezikojnë sundimin e ligjit. Prandaj, përdorimi i kompetencave korrigjuese duket se është i nevojshëm në rastin e vjedhjes në policinë e Kosovës për shkak të shenjave të qarta të ndërhyrjes politike në këtë rast. Po ashtu, në dokumentin e titulluar “Qasja pragmatike e EULEX-it”, janë të përcaktuara shprehimisht gjashtë synimet e përgjithshme të cilat EULEX-i dëshiron t’i realizojë në partneritet me autoritetet e Kosovës: 1) Ndihmë institucioneve të Kosovës për Sundimin e Ligjit në arritjen e përparimit drejt qëndrueshmërise; 2) Ndihmë institucioneve të Kosovës për Sundimin e Ligjit në arritjen e përparimit drejt llogaridhënies; 3) Ndihmë në zhvillimin e institucioneve të Kosovës për Sundimin e Ligjit si organizata shumë-etnike; 4) Ndihmë për të siguruar që institucionet e Kosovës të Sundimit të Ligjit nuk kanë ndërhyrje politike; 5) Ndihmë për të siguruar që institucionet e Kosovës të Sundimit Ligjit i përkrahin standardet e njohura ndërkombëtare; 6) Ndihmë për të siguruar që institucionet e Kosovës për sundimin e Ligjit i përkrahin praktikat më të mira evropiane. Para, shihet qartsë se të gjitha këto synime strategjike përcaktojnë qartë nevojën e interevenimit të EULEX-it në këtë rast të rëndë.

Autori është Sekretar i Përgjithshëm i AAK-së, ky shkrim është bërë enkas për “Zërin”

Botuar në “Zëri” më 26 maj 2009, fq. 11.

Vjedhja e sigurisë

Loja pa fitues

Vjedhja e sigurisë

Për shkak të mosefikasitetit dhe mungesës së rezultateve për rastin e rëndë, vjedhja e këtillë mund të merr kualifikimin e menjëhershëm se është vjedhje e sigurisë së Kosovës, sigurisë së qytetarëve, sigurisë së shtetit dhe sigurisë së të ardhmes. Kjo për arsyen e fortë se ndërhyrja politike në zhvillimin e hetimeve është e dukshme

Shkruan: Burim Ramadani

I
Vjedhja e bërë disa javë më parë, edhe pse ende nuk është e qartë se kur saktësisht ka ndodhur, në Policinë e Kosovës ka ngritur pyetje e dilema të mëdha, të fuqishme dhe qenësore për situatën në të cilën ndodhet shteti dhe shoqëria kosovare. Jo për ndonjë qasje apo shqetësim të rastit rreth asaj që është publikuar se ka ndodhur, por për shkak të tronditjeve që merr sistemi shtetëror drejt asaj se kah është duke shkuar shteti, përkatësisht orientimit rrënjësor që merr shteti. I tillë ka qenë edhe skandali i paprecedent në Policinë e Kosovës pak kohë më parë, sikurse edhe qasja e paprecedent e ndërhyrjes ndikuese politike në zhvillimin e hetimeve për zbardhjen e rastit të rëndë të vjedhjes së provave në Dhomën e Dëshmive në komandën kryesore policore. Për shkak të mosefikasitetit dhe mungesës së rezultateve për rastin e rëndë, vjedhja e këtillë mund të merr kualifikimin e menjëhershëm se është vjedhje e sigurisë së Kosovës, sigurisë së qytetarëve, sigurisë së shtetit dhe sigurisë së të ardhmes. Kjo për arsyen e fortë se ndërhyrja politike në zhvillimin e hetimeve është e dukshme. Tek e fundit, për këtë rast, sikurse edhe në rastet e rënda që ndodhin në vende të ndryshme të botës, institucionet shtetërore kërkojnë ndihmën e jashtme, me qëllim të shmangies së çfarëdo mundësie ndikimi të hapur apo të tërthortë politik.

II
Janë shumë rreziqe dhe kërcënime me të cilat përballet shteti në kohën e sotme dhe zhvillimet e tashme globale. Pos lëvizjeve dekonstruktive ndërkombëtare, sikurse janë ideologjitë fundamentaliste apo të ngjashme, shtetet individualisht rrezikohen dhe kërcënohen nga një varg elementesh të brendshme dhe të jashtme. Krimi i organizuar, krimet trans-nacionale, korrupsioni dhe brishtësia kufitare janë ndër rreziqet dhe kërcënimet më të mëdha me të cilat përballet Kosova. Duke i shtuar edhe faktin se Kosova nuk ka aftësinë për të kontrolluar tërë territorin e vet, nuk është anëtare e mekanzimave ndërkombëtarë të rëndësishëm në këtë sektor, sikurse edhe mungesën e plotë të vullnetit politik për të luftuar krimin e organizuar dhe të këqijat tjera, atëherë është mëse e qartë se drejtimi që ka marrë Kosova është drejtim shqetësues jo vetëm për vendorët, por edhe për ndërkombëtarët. Duke mos vepruar me asnjë hap konkret, institucionet e Kosovës i kanë vazhduar ‘mandatin’ status-quos së deritashme, për ta zhvilluar atë në një gjendje të rrezikshme për sigurinë e shtetit, të ardhmen dhe prosperitetin e shtetit dhe shoqërisë kosovare. Politika e gjumit e institucioneve kosovare ka bërë që shteti i ri të shihet si një prej hapësirave ideale për krim të organizuar dhe kontrabandë. Kjo dëmton pashmangshëm shtetin dhe të ardhmen e Kosovës.

III
Ora vendimtare për fillimin e vërtetë të luftimit të krimit të organizuar në Kosovë është në realitet koha e tashme, janë ditët e tashme dhe parakushtet ekzistuese. Askush nuk mund të flas konkretisht për çfarëdo lloj veprimi konkret si pjesë e luftës kundër krimit të organizuar në Kosovë gjatë këtyre muajve. Kjo, ndërkaq, ndodh në Kosovën e pushtuar nga propaganda politike qeveritare se gjoja institucionet janë shumë të suksesshme në luftën e krimit të organizuar, korrupsionit dhe dukurive tjera negative. Por, më shumë se një vit pas deklarimeve pompoze se Kosova ka arritur suskes të jashtëzakonshëm në luftën kundër korrupsionit, për shembull, ne kemi parë iniciativën (e vonuar) të qeverisë së vendit për të filluar draftimin e një strategjie kundër korrupsionit. Dilema e menjëhershme që ngritet ka të bëjë me pyetjes së përse ka nevojë Kosova të ketë strategji kundër korrupsionit kur qeveria e saj paska pasur sukses të jashtëzakonshëm në këtë drejtim edhe pa strategji? Kjo është e qartë se ka qenë një mashtrim publik i kësaj kohe dhe, sikurse në secilin rast, e vërteta del në shesh. Prandaj, institucionet dhe qeveria e Kosovës, duhet të heqin dorë nga politika e tyre e retorikave boshe për t’u angazhuar konkretisht në ushtrimin e përgjegjësive që kanë marrë nga populli, me qëllim të zhvillimit të Kosovës dhe të ardhmes së saj.

IV

Saherë që ndodhin rastet e rënda sfiduese për shtetin, veprimet institucionale duhet të jenë të shpejta, të fuqishme, të vendosura, të përkushtuara dhe të guximshme. Për më tepër, veprimet institucionale duhet të kenë karakter bashkëpunimi, lehtësimi dhe inkurajimi për zbardhjen e rasteve të caktuara dhe në asnjë mënyrë ato nuk duhet të paraqesin pengesë për hetimet profesionale dhe të paanshme. Qoftë në aspektin direkt, apo edhe në aspektin e ndikimit politik të tërthortë, institucionet e shtetit duhet ta kenë të qartësuar se një zhvillimi i tillë është dëmtues për mekanizmat, dëmtues për shtetin, për shoqërinë dhe për ardhmërinë. Shqetësimet janë të mëdha për forcën dhe vullnetin e Kosovës për të luftuar këto dukuri. Ish-diplomati amerikan, Hooper, ka shkuar edhe më tej. Ai tha se Kosova mund të kualifikohet në një mënyrë edhe si shtet që po shkon kah dështimi. Institucionet shtetërore kosovare duhet të kuptojnë mirë dhe pastër se çfarë dëmi po i sjellin vendit dhe ardhmërisë sonë të përbashkët me këtë politikë destruktive, jodemokratike dhe politikë të sistemit të kaluar. Ato po shkatërrojnë të arriturat e deritashme. Kosova ka nevojë për politikë të re, për qasje të re, për veprime konkrete zhvillimore. Kosova ka nevojë për një elitë demokratike udhëheqëse, e bazuar në orientimin e qartë drejt Perëndimit dhe zhvillimit të gjithëmbarshëm.

Autori është Sekretar i Përgjithshëm i AAK-së. Ky shkrim është bërë enkas për “Zërin”.

Botuar nëri"Zëri" më 18 maj 2009, fq. 10.

Mangësitë e shtetit

Loja pa fitues

Mangësitë e shtetit

Vonesat e pashpjegueshme në kompletimin dhe funksionalizimin e mekanzimave të rëndësishëm të shtetit kanë ndikuar në masë të madhe në të gjitha zhvillimet tjera brenda Kosovës, si edhe në qasjen ndërkombëtare për Kosovën. Këtu duhet përmendur konkretisht Agjencinë Kosovare për Intelegjencë, e cila nuk duket se ka shpresë se do të mund të funksionalizohet së shpejti. Për çështje të tilla nuk vlejnë fjalët ‘retorikë boshe’ apo ‘qëndrime qesharake’

Shkruan: Burim Ramadani

I
Atëherë kur shteti arrin stadin e qenit plotësisht funksional do të mund të bëhet krahasimet e sakta rreth asaj se çka në të vërtetë është duke i munguar sot Kosovës. Saherë që diskutohet dhe insistohet nga rrethe të ndryshme partiake apo në nivel ekspertësh për një çështje apo një politikë, në përgjigjet e shpejta zyrtarët e institucioneve kryesisht i kualifikojnë ato kërkesa si ‘retorikë boshe’ apo të ngjashme. Por, mangësitë e shtetit të Kosovës janë aq të shumta, sa që pa dyshim çdo ditë duhet të dëgjojmë opsione, kërkësa, insistime e rekomandime për të tejkaluar këtë gjendje të rëndë në të cilën gjendet Kosova dhe qytetarët e saj. Shteti i Kosovës është i ri dhe ka më pak se dy vjet të jetës, ndërsa problemet dhe vështirësitë janë të mëdha dhe i japin drejtim të ardhmes së vendit. Në këtë situatë, politikat shtetërore institucionale janë tepër të rëndësishme në secilin veprim dhe aspekt të mundshëm. Secili veprim apo mosveprim i shtetit ndikon në të ardhmen e qytetarëve të Kosovës, qoftë për të mirë apo të për keq. Kemi parë deri më tash se politikat mosvepruese të institucioneve të Kosovës janë duke i kushtuar shumë vendit dhe qytetarëve. Vonesat e pashpjegueshme në kompletimin dhe funksionalizimin e mekanzimave të rëndësishëm të shtetit kanë ndikuar në masë të madhe në të gjitha zhvillimet tjera brenda Kosovës, sikurse edhe në qasjen ndërkombëtare për Kosovën. Këtu duhet përmendur konkretisht Agjencinë Kosovare për Intelegjencë, e cila nuk duket se ka shpresë se do të mund të funksionalizohet së shpejti.

II
Aktivizimi i vlerave të dëshmuara dhe vlerave të reja të popullit të Kosovës është mënyra më e mirë e përpjekjeve për avancimin e politikave zhvillimore të shtetit. Ta zëmë, në rastin e sektorit të sigurisë, tashmë kemi parë se Këshilli i Sigurisë ka formuar një Grup për hartimin e Strategjisë së Sigurisë Nacionale dhe kjo ka qenë një prej kërkesave kryesore të opozitës gjatë javës së kaluar. Në të vërtetë, janë tri elemente kryesore të cilat duhet të përfshihen në këtë kontekst. Së pari, Grupi për hartimin e Strategjisë së Madhe duhet të grumbullojë, pos përfaqësuesve të qeverisë, edhe ekspertë të fushave të ndryshme nga vendi dhe universitetet perëndimore, sikurse edhe përfaqësues të partive politike opozitare. Së dyti, puna duhet të fillojë menjëherë dhe të përcaktohet dinamika e shpejtë e veprimit në mënyrë që shteti i Kosovës të ketë sa më shpejt dokumentin themeltar për aspektin e sigurisë. Së treti, të jetë gjithëpërfshirës dhe të adresojë në mënyrë sa më specifike problemet dhe mekanizmat për zgjidhjen e tyre. Për këtë, duhet bashkim konceptual, institucional, qytetar dhe patriotik. Për çështje të tilla nuk vlejnë fjalët ‘retorikë boshe’ apo ‘qëndrime qesharake’. Me këto pozicione, nuk i ndihmohet fare Kosovës dhe zhvillimit politik e qytetar të vendit. Pozicionime të tilla në proceset e rëndësishme për vendin janë vërtetë qëllim-këqija dhe dëmtuese për të ardhmen. Të gjithë duhet kontribuuar në funksionalizimin e asaj që është ndërtuar deri më tash me shumë mund dhe aktivitetet të pandërprerë.

III
Kosova ka specifikat e veta në aspektin e sigurisë dhe aspektin politik. Në krahasim e shumë shtete të rajonit dhe botës, Kosova ka disa disavantazhe për shkak të gjendjes aktuale të rëndë sa i përket kontrollit shtetëror, kontrollit të territorit, sigurisë së kufijve dhe sundimit të ligjit. Në këtë kontekst, është e pakuptueshme që saherë të diskutohet për sigurinë dhe shtetin, të mos diskutohet për verin e Kosovës dhe gjendjen e papranueshme atje. Është vërtetë e rëndësishme që institucionet e Kosovës më në fund të fillojnë të mendojnë në mënyrë reale se problemi i veriut të vendit nuk është çështje e projekteve të rindërtimit ato projekteve multi-etnike, por është çështje e sundimit të ligjit, rendit shtetëror dhe kontrollit kufitar e doganor. Prandaj, edhe duhet që të ketë një strategji të posaçme dhe të orientuar vetëm për atë pjesë. Duhet që së pari të qartësohen dhe institucionalizohen interesat nacionale që lidhen me atë pjesë të Kosovës. Pastaj, duhet të bëhet vlerësimi i të gjithë faktorëve që kërcënojnë dhe rrezikojnë shtetin e Kosovës atje. Më tutje, duhet të përcaktohet masat dhe veprimet që duhet ndërmarrë për të mundësuar neutralizimin, tejkalimin dhe zhdukjen e këtyre kërcënimeve dhe rreziqeve. E njëjta logjikë institucionale duhet të përdoret edhe për pjesë të caktuara të territorit të Kosovës, sikurse është Shtërpca, ku problemet janë të dukshme dhe mundësitë e eskalimit të situatës së sigurisë janë të mëdha. Këto janë çështje të cilat duhet të adresohen në mënyrë institucionale dhe pa ‘retorika boshe’.

IV
AAK-ja ka ngritur disa herë shqetësimet reale mbi atë se në çfarë gjendje ndodhet aspekti i sigurisë, politikat e sigurisë dhe orientimi i shtetit sa i përket zhvillimeve të sigurisë nacionale dhe asaj të përgjithshme të brendshme. Së fundmi, janë ngritur shqetësimet për mungesën evidente të politikave të sigurisë dhe kjo është një prej mangësive më të mëdha të shtetit. Në të vërtetë, e tërë kjo lidhet në mënyrë të qartë me Strategjinë e Sigurisë Nacionale dhe Këshillin e Sigurisë së Kosovës. Politikat e sigurisë përcaktohet në Strategjinë e Sigurisë Nacionale dhe Kosova nuk e ka këtë Strategji. Një shtet që nuk ka Strategjinë e Sigurisë, automatikisht do të thotë se nuk ka politika të sigurisë. Një shtet që nuk ka politika të sigurisë, automatikisht do të thotë se ende nuk ka bërë vlerësimet e rëndësishme që duhet t’i bëjë shteti. Këto kanë të bëjnë me vlerësimet se cilat janë interesat vitale nacionale të shtetit? Po ashtu, cilat janë kërcënimet dhe rreziqet kryesore që i kanosen këtyre interesave vitale nacionale? Këto nuk janë pjesë të ndonjë ‘retorike boshe’. Kjo është temë e rëndësishme e të cilën shteti i Kosovës, Këshilli i Sigurisë dhe Qeveria e Kosovës do të duhej të merreshin prej kohësh. Tashmë jemi dëshmitarë se Këshilli i Sigurisë ka pranuar disa prej rekomandimeve të AAK-së dhe kjo sigurisht se duhet përshendetur. Porse, po ashtu duhet të punohet në rekomandimet tjera që kanë të bëjnë me qasjen institucionale ndaj veriut të Kosovës. Pjesa e veriut të Kosovës kërkon një strategji të posaçme institucionale.

Botuar nëri"Zëri" më 11 maj 2009, fq.

Kufijtë e pasigurt të Kosovës

Loja pa fitues 

Kufijtë e pasigurt të Kosovës 

Kosova nuk është e përjashtuar nga nevoja për të kontribuar në sigurinë e përgjithshme të rajonit dhe globit. Raporti i Departamentit Amerikan të Shtetit dëshmon të meta të mëdha të Kosovës, të politikës së saj institucionale të mosveprimit dhe mos-marrjes me çështjet e rëndësishme. Kufijtë e Kosovës janë më të pasigurtët në rajon, anipse shpesh kemi dëgjuar kryeministrin e vendit të thotë të kundërtën 

Shkruan: Burim Ramadani 

I

Brishtësia e kufijve të Kosovës është njëra nga arsyet kryesore të dështimit të vendit në shmangien e rreziqeve të mëdha që kërcënojnë sigurinë rajonale dhe globale. Po ashtu, Kosova nuk ka ndërmarrë hapat e duhur në krijimin e bazës normale për luftimin e dukurive negative që janë duke u zhvilluar në rajonin Ballkanik. Të gjitha këto shqetësime të qytetarëve të Kosovës, ekspertëve të sigurisë dhe partive politike të moderuara në Kosovë janë të qëndrueshme dhe kërkojnë aftësimin e institucioneve shtetërore të Kosovës për t’u angazhuar në përmbushjen e obligimeve të vendit, jo vetëm për politikën e brendshme, por po ashtu edhe për kontributin e shtetit të ri në rajon dhe në botë. Raporti i fundit i Departamentit Amerikan të Shtetit ka vënë në pah po ashtu pikërisht këto të meta të mëdha të Kosovës, politikës së saj institucionale të mosveprimit dhe mos-marrjes me çështjet e rëndësishme për shtetin dhe shoqërinë. Kufijtë e Kosovës, vërtetë, janë më të pasigurtët në rajon, anipse ne shpesh kemi dëgjuar Kryeministrin e vendit të thotë të kundërtën. Por, raportet ndërkombëtare tregojnë atë që po ndodh në realitet, dhe kjo ka të bëjë me moskontrollimin e kufijve të Kosovës, duke mundësuar kështu edhe aktivitetet e kërcënimeve më të rënda, sikurse është terrorizmi ndërkombëtar. Kjo, në fakt, është faza më e rëndë që përballet Kosova gjatë tërë historisë së saj të ekzistencës sa i përket zhvillimeve negative rajonale dhe globale të ideologjive terroriste. 

II

Vetëm qasja serioze ndaj probleme të rënda të përgjithshme dhe specifike mund të rezultojë me të arritura të suksesshme. Kjo tashmë saherë është demonstruar të jetë e vërtetë dhe të jetë një prej strategjive kryesore të shteteve dhe shoqërive të zhvilluara të botës. Në këtë linjë mund të vendoset edhe bashkëpunimi i shtetit të Kosovës me shtetet Perëndimore, institucionet, organizatat dhe mekanizmat ndërkombëtarë për çështjet e sigurisë globale dhe ato rajonale. Nuk do mend se Kosova nuk paraqet ndonjë përjashtim sa i përket kërcënimeve, lëvizjeve rrënuese dhe dukurive negative me të cilat përballet globi, njerëzimi, Perëndimi dhe rajoni Ballkanik. Është fjala për aktivitetet e ndryshme që kanë qëllime të përcaktuara kundër vlerave Perëndimore, demokracisë liberale, të drejtave të njeriut, tolerancës fetare, orientimit Perëndimor dhe zhvillimit shoqëror. Kjo ka të bëjë me lëvizjet e caktuara me frymë fundamentaliste, e cila jo vetëm që ka tentuar deri më tash të kthejë prapa shtete dhe shoqëri të ndryshme, por edhe ka qenë një prej shkaktarëve kryesorë të dhunës, luftërave dhe shkeljeve masive të të drejtave të njeriut. Lëvizje të tilla ideologjike tashmë janë bërë pjesë e kërcënimeve kryesore të sigurisë globale, zhvillimit të përgjithshëm të demokracisë, sikurse edhe drejtimit të popujve kah vlerat e përbashkëta të moderuara. Me kërcënime të këtilla përballet jo vetëm pjesa Perëndimore e botës, por edhe rajone të ndryshme të brishta, si është rajoni i Ballkanit.   

III

Vendosja e politikave për bashkë-rendimin e aktiviteteve të përbashkëta ndërkombëtare dhe rajonale në kohët moderne është një prej domosdoshmërive të padiskutueshme me qëllim të krijimit të një ambienti më të sigurt rajonal dhe ndërkombëtar. Në këtë kontekst, secili shtet veç e veç ka obligimet, përgjegjësitë dhe detyrat e veta për të përmbushur në mënyrë që të jetë kontribues i natyrshëm për stabilitetin dhe sigurinë rajonale e ndërkombëtare. Edhe Kosova, si shtet i ri i ndërtuar në bashkëpunim e fuqitë Perëndimore dhe botën demokratike, ka obligimet e e veta të panegociueshme sa i përket zhvillimeve rajonale e ndërkombëtare, sikurse edhe kryerjen e detyrave të saj për të ndikuar në ndërtimin e sigurisë rajonale. Kosova nuk është e përjashtuar nga nevoja për të kontribuar në sigurinë e përgjithshme të rajonit dhe globit, dhe për këtë qëllim institucionet qeveritare duhet të jenë vërtetë të kujdesshme dhe vullnetplote për të ndërmarrë hapa konkretë. Por, kjo nuk po ndodh dhe këtyre ditëve është konstatuar edhe nga Departamenti Amerikan i Shtetit. Qeveria e Kosovës, Ministria e Punëve të Brendshme dhe mekanizmat tjerë vendorë, as që janë marrë seriozisht deri më tash me çështjet e këtilla kërcënuese për vendin, rajoni dhe botën. Krimi i organizuar, lëvizjet terroriste dhe dukuritë tjera negative deri më tash kanë gjetur Kosovën si vend të përshtatshëm për të zhvilluar aktivitetet e tyre në dëm të interesave të përgjithshme. 

IV

Bazuar në dokumentet mbi të cilat u pavarësua Kosova, tashmë sa kohë është hapur mundësia për krijimin e institucioneve e mekanzimave që nuk kanë ekzistuar më parë në vend. Sikurse është përcaktuar edhe në Planin e Ahtisaarit, në Aneksin e Tetë, pika 1.1, Kosova ka kompetenca mbi zbatimin e ligjit, sigurisë, drejtësisë, sigurisë publike, inteligjencës, organeve civile emergjente dhe kontrollit të kufijve në territorin e saj. Dhe, pikërisht me këtë formulim, Kosova merr përsipër edhe detyra dhe obligime të veçanta tejet të rëndësishme edhe për sigurinë rajonale e ndërkombëtare. Elita e tashme udhëheqëse e Kosovës duhet ta ketë parasysh se politika e tyre e mosveprimit nuk po ndikon tashmë për të keq vetëm brenda Kosovës, por edhe në rajon dhe më gjerë. Përgjegjësia e të qenit shtet nuk është vetëm e brendshme. Shtetet kanë përgjegjësi të mëdha edhe në aspektin rajonal, edhe në atë ndërkombëtar. Tek e fundit, e çfarë morali institucionet e Kosovës nuk ndërmarrin asnjë veprim konkret për të luftuar kërcënimet që i shfaqen popullit të saj dhe po ashtu miqve më të fuqishëm ndërkombëtarë? Cila është përgjegjësia e Kosovës në raport me SHBA-të dhe Evropën Perëndimore nëse Kosova nuk ka vullnet politik të jep ndihmën e vet kërcënimeve të tilla? Populli i Kosovës nuk është i gatshëm t’i kthejë shpinën miqve ndërkombëtarë. Në bazë të këtij vullneti, duhet të ndërtohen edhe politikat shtetërore. Kjo, fatkeqësisht, nuk po ndodh.

Botuar në "Zëri" më 4 maj 2009, fq.