9/11 – shtatë vjet pas
Islami, Islamizmi dhe Siguria Globale
Islami, Islamizmi dhe terrorizmi Islamist janë fenomene shumë të ndryshme dhe komplekse. Bërja bashkë e të gjitha këtyre nën termin e “terrorizmit” parandalon qasjen direkte të vëmendjes në motivet dhe qëllimet politike të radikalëve. Në vitet e fundit, shqetësimet reciproke, paragjykimet dhe agresionet midis Perëndimit dhe botës Islame kanë pësuar rritje. Në të dyja palët janë instaluar mosbesimi, papajtueshmëria dhe refuzimi
Shkruan: Burim Ramadani
Kur Bernard Lewis kishte shkruar së ‘Ku është gabuar?’ në historinë e moszhvillim të njëjtë apo barabartë midis Perëndimit dhe Orientit, shumë prej politikanëve me ndikim botëror duket sa kanë gjetur një prej përgjigjeve shumë të kërkuara të politikës së përditshme të këtij aspekti. Porse, e tëra kjo është cilësuar nga një numër tjetër i studiuesve si qasje ndarëse dhe qëllim-dalluese midis këtyre ‘dy botëve’ të ndryshme brenda globit dhe njerëzimit. Debati më tutje është shtuar shumë për vite me radhë. Dallimet u thelluan gjatë njëzetvjetëshit të fundit të shekullit të kaluar, derisa kulmi i përkeqësimit të ndjenjave, qasjes, mosbesimit dhe marrëdhënieve agresive ndodhi më 11 shtator 2001, kur avionët e zaptuara nga terroristët islamist shkaktuar tragjedinë më të madhe të këtij lloji.
A paraqet Islami apo Islamizmi kërcënim ndaj sigurisë globale?
A paraqet Islami kërcënim ndaj sigurisë globale? Mund të mendohet se po nëse gjykimi vjen mbi bazën e një numri të sulmeve terroriste Islamiste. Për më shumë dhe aq më tepër kur autorët e këtyre sulmeve terroriste më së shpeshti i bazojnë motivet e veta mbi Islamin. Studiuesja Petra Uajland pyet nëse ekziston lidhje direkte midis Islamit dhe Islamizmit? Nëse po, si mund të definohet kjo lidhje? Apo a duhet të dëgjojmë politikë-bërësit dhe ekspertët të cilët theksojnë se Islami dhe Islamizmi nuk janë identik dhe se bota Perëndimore në këtë kontekst nuk kundërshton Islamin si një religjion botëror si i tillë? Cili është dallimi midis Islamit dhe Islamizmit? Cila është ndërlidhja e tyre? Pse ka kaq paragjykime mbi lidhjen e mundshme të këtyre dy koncepteve/termeve?
Në vitet e fundit të kaluara, thotë ajo, një numër i akteve të dhunës të kryera nga Islamistët janë rritur në mënyrë të vazhdueshme. Si mund të shpjegohet kjo? Cilat janë shkaqet për rritjen e numrit të sulmeve terroriste Islamiste në tërë botën? Çka mund të bëhet për të luftuar këto kërcënime të sigurisë? Bashkësia ndërkombëtare ka ndërmarrë një numër masash të dizajnuara për të luftuar efektshmërisht terrorizmin, veçanërisht pas 11 shtatorit të vitit 2001. Sidoqoftë, suksesi në këtë ka qenë i kufizuar. Pse? Sa efektive janë institucionet militare dhe të sigurisë në bashkësinë ndërkombëtare për të luftuar këtë kërcënim? A ekzistojnë masa tjera parandaluese që duhet të merren në konsiderim?
Sipas Petra Uajland, këto janë pyetjet kryesore që shtrohen sot në debatet globale akademike dhe politike. Për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve, duhet shikuar në qendër të koncepteve të Islamit dhe Islamizmit, si dhe dallimet midis tyre. Bazuar në këtë, duhet pikësëpari të bëhet klasifikimi i organizatave Islamiste. Në këtë kontekst, duhet konsideruar pyetjen themelore të shkaqeve të zanafillës – faktorëve shoqërorë, politikë dhe kulturorë që shkaktuan Islamizmin dhe terrorizmin. Të dy fushat – studimi i tipave të ndryshme të organizatave Islamiste dhe çështja e shkaqeve të zanafillës – më së miri mund të ekzaminohen duke marrë për shembull raste specifike të studimit. Raste të tilla për fat të keq të jetës shoqërore në botë, ka sa të duash. Për këtë shkak, Lindja e Mesme mbetet ambienti kryesor i shumëzimit të terrorizmit.
Doktrinat e Islamit nuk janë më shumë ndërluftuese se të tjerat – Luftë Islamizmit
Pas 11 shtatorit 2001, bota Perëndimore dhe aleatët e saj iu përgjigjen terrorizmit Islamist përmes inicimit të Luftës Globale Kundër Terrorizmit. Është arritur një numër suksesesh përderisa shumë prej liderëve të Al Qaeda-s janë vrarë ose arrestuar dhe janë shkatërruar strukturat e rrjeteve dhe atyre të organizatave terroriste. Sidoqoftë, Islamizmi në të gjitha variacionet e tij militare dhe jo-militare është ende në rritje në aspektin global.
Fakti se Islamizmi nuk është çrrënjosur ende përkundër përpjekjeve të mëdha mund t’i atribuohet shumë faktorëve. Një arsye e rëndësishme që shumë shpesh del në pah është “njohja e armikut tënd”, gjë që është një parakusht kryesor për secilën fitore, jo vetëm ushtarake. Në ndërkohë, nuk ka kuptim të qartë se si duket armiku i Luftës Globale Kundër Terrorizmit. Është e dukshme se pas 11 shtatorit 2001, terrorizmi është bërë njëlloj stenografie për Islamizmin ose terrorizmin Islamist. Kjo duket e besueshme në pamje të parë përderisa shumë ekstremistë Islamist bazojnë motivet e tyre mbi Islamin.
Por, doktrinat e Islamit nuk janë më shumë ndërluftuese se sa që janë ato të Krishterimit dhe Judaizmit. Sikurse edhe religjionet tjera, Islami mund të përdoret si një mjet për të promovuar sigurinë ose për të rritur kërcënimet. Në fakt, Islami, Islamizmi dhe terrorizmi Islamist janë fenomene shumë të ndryshme dhe komplekse. Bërja bashkë e të gjitha këtyre nën termin e “terrorizmit” parandalon qasjen direkte të vëmendjes në motivet dhe qëllimet politike të radikalëve. Në vend të kësaj, vëmendja drejtohet në vlerat morale si njerëz “të mirë”, “të këqij”, “liri-dashës” dhe “liri-urrejtës”. Sa më shumë që insistohet në barazimin e terrorizmit me terrorizmin Islamist ose Islamizmin me komunizëm ose fashizëm, aq më shumë i mundësohet njerëzve në botën Islame të ndjejnë se Lufta Globale Kundër Terrorizmit nuk është vërtetë luftë kundër terrorizmit, por më tepër një luftë kundër Islamit dhe tërë botës Islame. Edhe më dramatike, terrorizmi në botën Islame do të ketë rritje në vend se të ketë ulje. Myslimanët e kësaj bote do të fokusoheshin edhe më shumë në veten e tyre, identitetin Islam dhe zhvillojnë një qëndrim në rritje të zhurmshëm anti-Perëndim. Për më tepër, në vend se të rritet numri i atyre që kuptojnë qëllimet e radikalëve, nëse nuk respektohen do të rritet numri i atyre që e shohin këtë Luftë si një kërcënim vdekjeprurës ndaj Islamit.
Në vitet e fundit, shqetësimet reciproke, paragjykimet dhe agresionet midis Perëndimit dhe botës Islame kanë pësuar rritje. Në të dyja palët janë instaluar mosbesimi, papajtueshmëria dhe refuzimi. Nuk ka dyshim se luftimi i këtyre zhvillimeve është një nga detyrat më të rëndësishme me të cilën duhet të ballafaqohen të dy palët. Ky është një aspekt shumë i rëndësishëm për betejën kundër dhunës dhe ekstremizmit. Sa i përket palës Perëndimore, ata duhet të gjejnë një mënyrë të duhur për të adresuar nocionet e Islamit, Islamizmit dhe terrorizmit, sikurse edhe të merren në përgjithësi me konceptin e Islamit dhe sigurisë.
Në vend se dhuna të shihet përmes prizmit të kulturës dhe vlerave, duhet kthyer vëmendjen drejt politikës, historisë dhe rëndësisë së perceptimit. Mbi të gjitha, myslimanët janë krejt të njëjtë sikur të gjithë njerëzit: ata mendojnë, veprojnë, tentojnë të mbërthehen me botën në të cilën jetojnë dhe të ballafaqohen me problemet e kushtet e jetesës, sikurse edhe zhvillojnë strategjitë për të arritur qëllimet e tyre. Të qenit i njëjtë me të gjithë njerëzit në botë do të thotë po ashtu se nuk ka individ apo kolektivitet apo edhe komb që është i favorizuar nga forca që në shumicën e religjioneve aktuale në botë njihet si “Krijuesi”. Ndryshe, padyshim se kushtet e jetesës për shumë popuj në botën Islame në mënyrë të vazhdueshme janë degjeneruar gjatë dekadave të fundit. Shumë faktorë që shërbejnë si indikatorë për zhvillim ilustrojnë këtë tatëpjetë dhe këtu përfshihen pjesëmarrja politike, vetë-vendosja, të ardhurat, edukimi dhe shërbimet mjekësore. Po ashtu, pozicioni i Lindjes së Mesme në politikat rajonale dhe globale është parë në mënyrë negative. Natyrisht, njerëzit i kuptojnë këto probleme shoqërore, ekonomike dhe politike, sikurse edhe faktin se si ndikon kjo në individët e bazuar në identitetin e tyre dhe në ideologji. Ata merren me këto çështje duke zhvilluar kundër-strategjitë. Mbi të gjitha, ky nuk është tipar tipik i myslimanëve, por është tipar njerëzor. Sidoqoftë, sa i përket perceptimit të botës Arabe/Islame për historinë e tyre të përbashkët, identitetet kolektive dhe ideologjitë kanë ndryshuar mjaft shumë. Në shekullin e 19-të deri në vitet e 1960-ta, në të menduarit Perëndimor zunë rrënjë komb-shtetet, lëvizjet çlirimtare dhe organizimet socio-revolucionare. Liberalizmi, nacionalizmi, racizmi, socializmi dhe komunizmi janë koncepte që u shfaqen nga Perëndimi dhe u prit që këto të ndihmojnë botën Arabe që shumë shpejtë të arrijnë nivelin e zhvillimit të ngjashëm me Perëndimin. Porse, me kohë është bërë e dukshme se përkundër këtyre koncepteve, boshllëku midis vendeve të varfra dhe të pasura ka vazhduar të zgjerohet. Ndërkohë, derisa kushtet e jetesës për elitat kombëtare u përmirësuan, ato të masave të gjera u përkeqësuan. Pavarësia e vërtetë nuk ishte arritur. Kështu që është e kuptueshme që njerëzit filluan të shikojnë për alternativat e afërta me vendet e tyre, pasi që në sytë e tyre kishin dështuar ideologjitë dhe identitetet e importuara nga Perëndimi. Islami ofroi të vetmen zgjidhje të mundshme. Në proces, qëllimet ndryshojnë në masë të gjerë: pavarësia kombëtare (Palestinezët), luftimi i forcave okupuese (Liban), luftimi i regjimit të korruptuar (Egjipt, Arabi Saudite), mbrojtja e “botës Islame” kundër “Perëndimit” (Afganistan, Irak, të rinjtë, klasa e mesme, gjenerata e dytë e myslimanëve në vendet Perëndimore).
Fitorja në Luftën kundër Terrorizmit është e mundshme vetëm pasi të adresohen këto probleme. Këto probleme janë në zemër të ekstremizmit të dhunshëm. Siguria mund të arrihet atëherë kur “të tjerët” – armiku- merret seriozisht në shqetësimet e tyre. Ideologjitë Islamiste nuk janë vetëm simptomë e sëmundjes që ka prekur botën Islame, por gjithashtu edhe e marrëdhënieve midis Perëndimit dhe botës Islame.
Përplasja midis dy qytetërimeve?
Në një libër të shkruar pas udhëtimit në botën Islame, islamologu i njohur botërore Akbar Ahmed pohon keqpërdorimin që i bëhet Islamit nga grupe të ndryshme që kanë qëllime të caktuara politike, kryesisht anti-Perëndimore. Por, ai jep shembuj të shumtë të mikpritjes që i është bërë ekipit të tij jo-musliman. Islamologu Ahmed për të shkruar librin e tij “Journey into Islam: The crisis of Globalization” ka vizituar në këtë kuadër Indinë, Turqinë, Egjiptin, Sirinë, Pakistanin, Jordanin, Malejzinë, Indonezinë, Afganistan. Ai potencon aftësinë dhe afinitetin e myslimanëve për të bashkëpunuar me njerëzit e besimeve tjera, derisa mendon se duhet zhvilluar debat i brendshëm rreth asaj se ku është duke u shkuar. E njëjta, thotë Ahmed, vlen për të tri besimet e mëdha. Edhe Karen Armstrong në librin e saj “Beteja për Zotin: Fundamentalizmi në Judaizëm, Krishterim dhe Islam” argumenton se të tria këto besime po kalojnë në një periudhë të debatit intensiv të brendshëm midis fundamentalistëve dhe të moderuarve. Kjo sidoqoftë, vlen më së shumti për njerëzit dhe vendet islamike, të cilët për një kohë shumë të gjatë kishin mbizotërimin në botën, sidomos në periudhën që në Evropë njihej si Mesjeta.
Bernard Lewis, ndërkaq, beson se myslimanët janë vetë fajtorë për mos-zhvillimin e shoqërive dhe shteteve të tyre. Në librin e tij “What Went Wrong?” pohon se vetë-kënaqësia e Perandorive myslimane ka qenë shkak thelbësor për humbjen e tyre, derisa mos-aftësia për t’iu përshtatur zhvillimit të Perëndimit ka qenë shkaku pasues. Kjo sidoqoftë, vlen më së shumti për njerëzit dhe vendet islamike, të cilët për një kohë shumë të gjatë kishin mbizotërimin në botën, sidomos në periudhën që në Evropë njihej si Mesjeta. Apo, siç Bernard Lewis e përshkruan debatin e një kohë më të gjatë pothuaj një shekulli të vendeve islamike, rreth asaj se ku është gabuar në tërë historinë e mbizotërimit të Islamit mbi ‘të pafetë’ dhe ngritjen e këtyre të fundit mbi shtetet/vendet islamike. Kjo ngritje, megjithatë, sipas autorëve të ndryshëm ka filluar prej shekullit të tetëmbëdhjetë dhe është rritur edhe më shumë në shekullin e nëntëmbëdhjetë, derisa shekulli njëzet e fillimshekulli i njëzetenjë vetëm ka vulosur përparësitë e Krishterimit (lexo: vendeve të krishtera) ndaj vendeve islamike. Porse, Adam Sabra në punimin e tij “What Went Wrong with What Went Wrong?”, të botuar në gusht të vitit 2003 në “Middle East Report Online”, kundërshton idetë e Lewis. Sabra thotë se studiuesit si Lewis kanë ndikuar në zhvillimin e politikave jo-integruese të Perëndimit.
Të tjerët thonë se përplasja midis këtyre dy qytetërimeve ekziston, sepse ka ekzistuar për mbi një mijë vjet. Por, megjithatë, midis tyre ka pasur edhe periudha të larta të harmonisë, sintetizimit kulturor dhe ndërveprimit të ideve. Një shembull që islamologu Akbar Ahmed, në librin e tij “After Terror: Promoting Dialogue among Civilizations”, jep për këtë tezë, është fakti se një korpus i tërë i mendimtarëve të vjet grekë, sikurse edhe filozofët e mëdhenj Platoni dhe Aristoteli, patën mbetur të panjohur dhe të harruar derisa myslimanët i përkthyen ata në kohën e Spanjës myslimane, që mundësoi evropianët t’i përkthejnë më pas ato nga gjuha arabe në atë latine dhe nga kjo e fundit në gjuhën frënge dhe atë angleze. Për shekuj të tërë, para rreth një mijë vjetësh, procesi i rizbulimit të grekëve në Evropë ka ardhur përmes myslimanëve.
Kjo qartëson ndërlidhjen logjike, humane dhe historike mes njerëzve të besimeve të ndryshme. Pavarësisht ndarjeve dhe mosbesimit të ndërsjellë, Lufta kundër Terrorizmit Ndërkombëtar duhet të jetë gjithëpërfshirëse. 11 shtatori 2001 ka shënuar tmerrin e historisë moderne të besimeve.
Botuar në “Zëri” më 15 shtator 2008, fq. 11., si dhe
Islami, Islamizmi dhe Siguria Globale
Islami, Islamizmi dhe terrorizmi Islamist janë fenomene shumë të ndryshme dhe komplekse. Bërja bashkë e të gjitha këtyre nën termin e “terrorizmit” parandalon qasjen direkte të vëmendjes në motivet dhe qëllimet politike të radikalëve. Në vitet e fundit, shqetësimet reciproke, paragjykimet dhe agresionet midis Perëndimit dhe botës Islame kanë pësuar rritje. Në të dyja palët janë instaluar mosbesimi, papajtueshmëria dhe refuzimi
Shkruan: Burim Ramadani
Kur Bernard Lewis kishte shkruar së ‘Ku është gabuar?’ në historinë e moszhvillim të njëjtë apo barabartë midis Perëndimit dhe Orientit, shumë prej politikanëve me ndikim botëror duket sa kanë gjetur një prej përgjigjeve shumë të kërkuara të politikës së përditshme të këtij aspekti. Porse, e tëra kjo është cilësuar nga një numër tjetër i studiuesve si qasje ndarëse dhe qëllim-dalluese midis këtyre ‘dy botëve’ të ndryshme brenda globit dhe njerëzimit. Debati më tutje është shtuar shumë për vite me radhë. Dallimet u thelluan gjatë njëzetvjetëshit të fundit të shekullit të kaluar, derisa kulmi i përkeqësimit të ndjenjave, qasjes, mosbesimit dhe marrëdhënieve agresive ndodhi më 11 shtator 2001, kur avionët e zaptuara nga terroristët islamist shkaktuar tragjedinë më të madhe të këtij lloji.
A paraqet Islami apo Islamizmi kërcënim ndaj sigurisë globale?
A paraqet Islami kërcënim ndaj sigurisë globale? Mund të mendohet se po nëse gjykimi vjen mbi bazën e një numri të sulmeve terroriste Islamiste. Për më shumë dhe aq më tepër kur autorët e këtyre sulmeve terroriste më së shpeshti i bazojnë motivet e veta mbi Islamin. Studiuesja Petra Uajland pyet nëse ekziston lidhje direkte midis Islamit dhe Islamizmit? Nëse po, si mund të definohet kjo lidhje? Apo a duhet të dëgjojmë politikë-bërësit dhe ekspertët të cilët theksojnë se Islami dhe Islamizmi nuk janë identik dhe se bota Perëndimore në këtë kontekst nuk kundërshton Islamin si një religjion botëror si i tillë? Cili është dallimi midis Islamit dhe Islamizmit? Cila është ndërlidhja e tyre? Pse ka kaq paragjykime mbi lidhjen e mundshme të këtyre dy koncepteve/termeve?
Në vitet e fundit të kaluara, thotë ajo, një numër i akteve të dhunës të kryera nga Islamistët janë rritur në mënyrë të vazhdueshme. Si mund të shpjegohet kjo? Cilat janë shkaqet për rritjen e numrit të sulmeve terroriste Islamiste në tërë botën? Çka mund të bëhet për të luftuar këto kërcënime të sigurisë? Bashkësia ndërkombëtare ka ndërmarrë një numër masash të dizajnuara për të luftuar efektshmërisht terrorizmin, veçanërisht pas 11 shtatorit të vitit 2001. Sidoqoftë, suksesi në këtë ka qenë i kufizuar. Pse? Sa efektive janë institucionet militare dhe të sigurisë në bashkësinë ndërkombëtare për të luftuar këtë kërcënim? A ekzistojnë masa tjera parandaluese që duhet të merren në konsiderim?
Sipas Petra Uajland, këto janë pyetjet kryesore që shtrohen sot në debatet globale akademike dhe politike. Për t’iu përgjigjur këtyre pyetjeve, duhet shikuar në qendër të koncepteve të Islamit dhe Islamizmit, si dhe dallimet midis tyre. Bazuar në këtë, duhet pikësëpari të bëhet klasifikimi i organizatave Islamiste. Në këtë kontekst, duhet konsideruar pyetjen themelore të shkaqeve të zanafillës – faktorëve shoqërorë, politikë dhe kulturorë që shkaktuan Islamizmin dhe terrorizmin. Të dy fushat – studimi i tipave të ndryshme të organizatave Islamiste dhe çështja e shkaqeve të zanafillës – më së miri mund të ekzaminohen duke marrë për shembull raste specifike të studimit. Raste të tilla për fat të keq të jetës shoqërore në botë, ka sa të duash. Për këtë shkak, Lindja e Mesme mbetet ambienti kryesor i shumëzimit të terrorizmit.
Doktrinat e Islamit nuk janë më shumë ndërluftuese se të tjerat – Luftë Islamizmit
Pas 11 shtatorit 2001, bota Perëndimore dhe aleatët e saj iu përgjigjen terrorizmit Islamist përmes inicimit të Luftës Globale Kundër Terrorizmit. Është arritur një numër suksesesh përderisa shumë prej liderëve të Al Qaeda-s janë vrarë ose arrestuar dhe janë shkatërruar strukturat e rrjeteve dhe atyre të organizatave terroriste. Sidoqoftë, Islamizmi në të gjitha variacionet e tij militare dhe jo-militare është ende në rritje në aspektin global.
Fakti se Islamizmi nuk është çrrënjosur ende përkundër përpjekjeve të mëdha mund t’i atribuohet shumë faktorëve. Një arsye e rëndësishme që shumë shpesh del në pah është “njohja e armikut tënd”, gjë që është një parakusht kryesor për secilën fitore, jo vetëm ushtarake. Në ndërkohë, nuk ka kuptim të qartë se si duket armiku i Luftës Globale Kundër Terrorizmit. Është e dukshme se pas 11 shtatorit 2001, terrorizmi është bërë njëlloj stenografie për Islamizmin ose terrorizmin Islamist. Kjo duket e besueshme në pamje të parë përderisa shumë ekstremistë Islamist bazojnë motivet e tyre mbi Islamin.
Por, doktrinat e Islamit nuk janë më shumë ndërluftuese se sa që janë ato të Krishterimit dhe Judaizmit. Sikurse edhe religjionet tjera, Islami mund të përdoret si një mjet për të promovuar sigurinë ose për të rritur kërcënimet. Në fakt, Islami, Islamizmi dhe terrorizmi Islamist janë fenomene shumë të ndryshme dhe komplekse. Bërja bashkë e të gjitha këtyre nën termin e “terrorizmit” parandalon qasjen direkte të vëmendjes në motivet dhe qëllimet politike të radikalëve. Në vend të kësaj, vëmendja drejtohet në vlerat morale si njerëz “të mirë”, “të këqij”, “liri-dashës” dhe “liri-urrejtës”. Sa më shumë që insistohet në barazimin e terrorizmit me terrorizmin Islamist ose Islamizmin me komunizëm ose fashizëm, aq më shumë i mundësohet njerëzve në botën Islame të ndjejnë se Lufta Globale Kundër Terrorizmit nuk është vërtetë luftë kundër terrorizmit, por më tepër një luftë kundër Islamit dhe tërë botës Islame. Edhe më dramatike, terrorizmi në botën Islame do të ketë rritje në vend se të ketë ulje. Myslimanët e kësaj bote do të fokusoheshin edhe më shumë në veten e tyre, identitetin Islam dhe zhvillojnë një qëndrim në rritje të zhurmshëm anti-Perëndim. Për më tepër, në vend se të rritet numri i atyre që kuptojnë qëllimet e radikalëve, nëse nuk respektohen do të rritet numri i atyre që e shohin këtë Luftë si një kërcënim vdekjeprurës ndaj Islamit.
Në vitet e fundit, shqetësimet reciproke, paragjykimet dhe agresionet midis Perëndimit dhe botës Islame kanë pësuar rritje. Në të dyja palët janë instaluar mosbesimi, papajtueshmëria dhe refuzimi. Nuk ka dyshim se luftimi i këtyre zhvillimeve është një nga detyrat më të rëndësishme me të cilën duhet të ballafaqohen të dy palët. Ky është një aspekt shumë i rëndësishëm për betejën kundër dhunës dhe ekstremizmit. Sa i përket palës Perëndimore, ata duhet të gjejnë një mënyrë të duhur për të adresuar nocionet e Islamit, Islamizmit dhe terrorizmit, sikurse edhe të merren në përgjithësi me konceptin e Islamit dhe sigurisë.
Në vend se dhuna të shihet përmes prizmit të kulturës dhe vlerave, duhet kthyer vëmendjen drejt politikës, historisë dhe rëndësisë së perceptimit. Mbi të gjitha, myslimanët janë krejt të njëjtë sikur të gjithë njerëzit: ata mendojnë, veprojnë, tentojnë të mbërthehen me botën në të cilën jetojnë dhe të ballafaqohen me problemet e kushtet e jetesës, sikurse edhe zhvillojnë strategjitë për të arritur qëllimet e tyre. Të qenit i njëjtë me të gjithë njerëzit në botë do të thotë po ashtu se nuk ka individ apo kolektivitet apo edhe komb që është i favorizuar nga forca që në shumicën e religjioneve aktuale në botë njihet si “Krijuesi”. Ndryshe, padyshim se kushtet e jetesës për shumë popuj në botën Islame në mënyrë të vazhdueshme janë degjeneruar gjatë dekadave të fundit. Shumë faktorë që shërbejnë si indikatorë për zhvillim ilustrojnë këtë tatëpjetë dhe këtu përfshihen pjesëmarrja politike, vetë-vendosja, të ardhurat, edukimi dhe shërbimet mjekësore. Po ashtu, pozicioni i Lindjes së Mesme në politikat rajonale dhe globale është parë në mënyrë negative. Natyrisht, njerëzit i kuptojnë këto probleme shoqërore, ekonomike dhe politike, sikurse edhe faktin se si ndikon kjo në individët e bazuar në identitetin e tyre dhe në ideologji. Ata merren me këto çështje duke zhvilluar kundër-strategjitë. Mbi të gjitha, ky nuk është tipar tipik i myslimanëve, por është tipar njerëzor. Sidoqoftë, sa i përket perceptimit të botës Arabe/Islame për historinë e tyre të përbashkët, identitetet kolektive dhe ideologjitë kanë ndryshuar mjaft shumë. Në shekullin e 19-të deri në vitet e 1960-ta, në të menduarit Perëndimor zunë rrënjë komb-shtetet, lëvizjet çlirimtare dhe organizimet socio-revolucionare. Liberalizmi, nacionalizmi, racizmi, socializmi dhe komunizmi janë koncepte që u shfaqen nga Perëndimi dhe u prit që këto të ndihmojnë botën Arabe që shumë shpejtë të arrijnë nivelin e zhvillimit të ngjashëm me Perëndimin. Porse, me kohë është bërë e dukshme se përkundër këtyre koncepteve, boshllëku midis vendeve të varfra dhe të pasura ka vazhduar të zgjerohet. Ndërkohë, derisa kushtet e jetesës për elitat kombëtare u përmirësuan, ato të masave të gjera u përkeqësuan. Pavarësia e vërtetë nuk ishte arritur. Kështu që është e kuptueshme që njerëzit filluan të shikojnë për alternativat e afërta me vendet e tyre, pasi që në sytë e tyre kishin dështuar ideologjitë dhe identitetet e importuara nga Perëndimi. Islami ofroi të vetmen zgjidhje të mundshme. Në proces, qëllimet ndryshojnë në masë të gjerë: pavarësia kombëtare (Palestinezët), luftimi i forcave okupuese (Liban), luftimi i regjimit të korruptuar (Egjipt, Arabi Saudite), mbrojtja e “botës Islame” kundër “Perëndimit” (Afganistan, Irak, të rinjtë, klasa e mesme, gjenerata e dytë e myslimanëve në vendet Perëndimore).
Fitorja në Luftën kundër Terrorizmit është e mundshme vetëm pasi të adresohen këto probleme. Këto probleme janë në zemër të ekstremizmit të dhunshëm. Siguria mund të arrihet atëherë kur “të tjerët” – armiku- merret seriozisht në shqetësimet e tyre. Ideologjitë Islamiste nuk janë vetëm simptomë e sëmundjes që ka prekur botën Islame, por gjithashtu edhe e marrëdhënieve midis Perëndimit dhe botës Islame.
Përplasja midis dy qytetërimeve?
Në një libër të shkruar pas udhëtimit në botën Islame, islamologu i njohur botërore Akbar Ahmed pohon keqpërdorimin që i bëhet Islamit nga grupe të ndryshme që kanë qëllime të caktuara politike, kryesisht anti-Perëndimore. Por, ai jep shembuj të shumtë të mikpritjes që i është bërë ekipit të tij jo-musliman. Islamologu Ahmed për të shkruar librin e tij “Journey into Islam: The crisis of Globalization” ka vizituar në këtë kuadër Indinë, Turqinë, Egjiptin, Sirinë, Pakistanin, Jordanin, Malejzinë, Indonezinë, Afganistan. Ai potencon aftësinë dhe afinitetin e myslimanëve për të bashkëpunuar me njerëzit e besimeve tjera, derisa mendon se duhet zhvilluar debat i brendshëm rreth asaj se ku është duke u shkuar. E njëjta, thotë Ahmed, vlen për të tri besimet e mëdha. Edhe Karen Armstrong në librin e saj “Beteja për Zotin: Fundamentalizmi në Judaizëm, Krishterim dhe Islam” argumenton se të tria këto besime po kalojnë në një periudhë të debatit intensiv të brendshëm midis fundamentalistëve dhe të moderuarve. Kjo sidoqoftë, vlen më së shumti për njerëzit dhe vendet islamike, të cilët për një kohë shumë të gjatë kishin mbizotërimin në botën, sidomos në periudhën që në Evropë njihej si Mesjeta.
Bernard Lewis, ndërkaq, beson se myslimanët janë vetë fajtorë për mos-zhvillimin e shoqërive dhe shteteve të tyre. Në librin e tij “What Went Wrong?” pohon se vetë-kënaqësia e Perandorive myslimane ka qenë shkak thelbësor për humbjen e tyre, derisa mos-aftësia për t’iu përshtatur zhvillimit të Perëndimit ka qenë shkaku pasues. Kjo sidoqoftë, vlen më së shumti për njerëzit dhe vendet islamike, të cilët për një kohë shumë të gjatë kishin mbizotërimin në botën, sidomos në periudhën që në Evropë njihej si Mesjeta. Apo, siç Bernard Lewis e përshkruan debatin e një kohë më të gjatë pothuaj një shekulli të vendeve islamike, rreth asaj se ku është gabuar në tërë historinë e mbizotërimit të Islamit mbi ‘të pafetë’ dhe ngritjen e këtyre të fundit mbi shtetet/vendet islamike. Kjo ngritje, megjithatë, sipas autorëve të ndryshëm ka filluar prej shekullit të tetëmbëdhjetë dhe është rritur edhe më shumë në shekullin e nëntëmbëdhjetë, derisa shekulli njëzet e fillimshekulli i njëzetenjë vetëm ka vulosur përparësitë e Krishterimit (lexo: vendeve të krishtera) ndaj vendeve islamike. Porse, Adam Sabra në punimin e tij “What Went Wrong with What Went Wrong?”, të botuar në gusht të vitit 2003 në “Middle East Report Online”, kundërshton idetë e Lewis. Sabra thotë se studiuesit si Lewis kanë ndikuar në zhvillimin e politikave jo-integruese të Perëndimit.
Të tjerët thonë se përplasja midis këtyre dy qytetërimeve ekziston, sepse ka ekzistuar për mbi një mijë vjet. Por, megjithatë, midis tyre ka pasur edhe periudha të larta të harmonisë, sintetizimit kulturor dhe ndërveprimit të ideve. Një shembull që islamologu Akbar Ahmed, në librin e tij “After Terror: Promoting Dialogue among Civilizations”, jep për këtë tezë, është fakti se një korpus i tërë i mendimtarëve të vjet grekë, sikurse edhe filozofët e mëdhenj Platoni dhe Aristoteli, patën mbetur të panjohur dhe të harruar derisa myslimanët i përkthyen ata në kohën e Spanjës myslimane, që mundësoi evropianët t’i përkthejnë më pas ato nga gjuha arabe në atë latine dhe nga kjo e fundit në gjuhën frënge dhe atë angleze. Për shekuj të tërë, para rreth një mijë vjetësh, procesi i rizbulimit të grekëve në Evropë ka ardhur përmes myslimanëve.
Kjo qartëson ndërlidhjen logjike, humane dhe historike mes njerëzve të besimeve të ndryshme. Pavarësisht ndarjeve dhe mosbesimit të ndërsjellë, Lufta kundër Terrorizmit Ndërkombëtar duhet të jetë gjithëpërfshirëse. 11 shtatori 2001 ka shënuar tmerrin e historisë moderne të besimeve.
Botuar në “Zëri” më 15 shtator 2008, fq. 11., si dhe
në "Gazeta Shqip" në Tiranë, më 16 shtator 2008, fq. 8
No comments:
Post a Comment