Loja pa fitues
Drejt tregut të madh evropian
Në thelb, janë tri elemente kyçe që karakterizojnë Bashkimin Evropian dhe forcojnë objektivin e Kosovës për anëtarësim të plotë: bashkimi për fuqizim dhe tejkalim konflikti, tregu i madh dhe politikat rajonale. Tregu në të cilin Kosova synon të jetë pjesë, është treg i madh. Përgatitjet duhet të jenë gjithpërfshirëse. Kokurrenca aty është virtyt themelor
Shkruan: Burim Ramadani
I
A është Kosova e gatshme për të absorbuar ndihmën dhe përmbushur kriteret për integrime në Bashkimin Evropian? Kjo dhe shumë pyetje tjera që mund të vijnë pas kësaj kanë rëndësi të posaçme për t’u konsideruar në secilin nivel të formulimit të politikave dhe politikë-bërjes qeverisëse. Përcjellja me përpikmëri e rregullave, procedurave dhe kërkesave që i paraqiten shoqërisë dhe shtetit më të ri në Ballkan. Si pjesë e këtij rajoni të varfër, Kosova, shoqëria dhe politika e saj duhet të ketë orientim të qartë politik dhe praktik kah Bashkimi Evropian. Kjo në fakt duhet të jetë orientim i qartë program së pari i partive politike të vendit, duke i dhënë hapësirë të gjerë dhe të theksuar objektivit nacional të Kosovës për anëtarësim të plotë në BE-së, sikurse edhe në NATO dhe organizatat e institucionet tjera ndërkombëtare me vlera Perëndimore, ndërsa kjo duhet t’i komunikohet qytetarëve. Në thelb, janë tri elemente kyçe që karakterizojnë BE-në dhe forcojnë objektivin e këtillë të Kosovës: bashkimi për fuqizim dhe tejkalim konflikti, tregu i madh dhe politikat rajonale të saj.
A është Kosova e gatshme për të absorbuar ndihmën dhe përmbushur kriteret për integrime në Bashkimin Evropian? Kjo dhe shumë pyetje tjera që mund të vijnë pas kësaj kanë rëndësi të posaçme për t’u konsideruar në secilin nivel të formulimit të politikave dhe politikë-bërjes qeverisëse. Përcjellja me përpikmëri e rregullave, procedurave dhe kërkesave që i paraqiten shoqërisë dhe shtetit më të ri në Ballkan. Si pjesë e këtij rajoni të varfër, Kosova, shoqëria dhe politika e saj duhet të ketë orientim të qartë politik dhe praktik kah Bashkimi Evropian. Kjo në fakt duhet të jetë orientim i qartë program së pari i partive politike të vendit, duke i dhënë hapësirë të gjerë dhe të theksuar objektivit nacional të Kosovës për anëtarësim të plotë në BE-së, sikurse edhe në NATO dhe organizatat e institucionet tjera ndërkombëtare me vlera Perëndimore, ndërsa kjo duhet t’i komunikohet qytetarëve. Në thelb, janë tri elemente kyçe që karakterizojnë BE-në dhe forcojnë objektivin e këtillë të Kosovës: bashkimi për fuqizim dhe tejkalim konflikti, tregu i madh dhe politikat rajonale të saj.
II
BE-ja është bashkim supranacional apo interqeveritar, bashkim shtetesh sovrane, përkatësisht një organizatë politike e ushtarake, premisat për krijimin e të cilës kryesisht bazohen në nevojën e pashmangshme të vendeve Perëndimore Evropiane për t’u bashkuar përballë vështirësive dhe sfidave të ndryshme menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. Mbi gjysmë shekulli prej se është krijuar, BE-ja vazhdon të përballet me sfida të ndryshme, të cilat sidoqoftë duket se do të vazhdojnë të mbeten të tilla edhe për një kohë. Porse, sukseset e zhvillimeve dhe integrimeve evropiane janë evidente dhe si të tilla kanë ndihmuar në mënyrë të rëndësishme jo vetëm shtetet Perëndimore, por në mënyrë të veçantë edhe rajonet e shteteve që i takojnë pjesëve Lindore dhe Jug-Lindore të Evropës. Ende nuk mund të jepet një përgjigje e qartë nëse Bashkimi Evropian është një shtet, federatë apo konfederatë, porse numri i rritur i shteteve anëtarëve të Bashkimit Evropian tashmë funksionojnë në një mënyrë konfederale. Vetë momentet e krijimit të BE-së në një formë kanë përcaktuar për vite me radhë hapat e zhvillimit të mëtejshëm.
BE-ja është bashkim supranacional apo interqeveritar, bashkim shtetesh sovrane, përkatësisht një organizatë politike e ushtarake, premisat për krijimin e të cilës kryesisht bazohen në nevojën e pashmangshme të vendeve Perëndimore Evropiane për t’u bashkuar përballë vështirësive dhe sfidave të ndryshme menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. Mbi gjysmë shekulli prej se është krijuar, BE-ja vazhdon të përballet me sfida të ndryshme, të cilat sidoqoftë duket se do të vazhdojnë të mbeten të tilla edhe për një kohë. Porse, sukseset e zhvillimeve dhe integrimeve evropiane janë evidente dhe si të tilla kanë ndihmuar në mënyrë të rëndësishme jo vetëm shtetet Perëndimore, por në mënyrë të veçantë edhe rajonet e shteteve që i takojnë pjesëve Lindore dhe Jug-Lindore të Evropës. Ende nuk mund të jepet një përgjigje e qartë nëse Bashkimi Evropian është një shtet, federatë apo konfederatë, porse numri i rritur i shteteve anëtarëve të Bashkimit Evropian tashmë funksionojnë në një mënyrë konfederale. Vetë momentet e krijimit të BE-së në një formë kanë përcaktuar për vite me radhë hapat e zhvillimit të mëtejshëm.
III
Caku tjetër i këtij organizimi të tillë ishte aspekti ekonomik dhe tregtar. Pa diskutim, tregu i madh është arritja e parë e Bashkimit Evropian dhe motori i vërtetë i integrimit evropian. Nga njëra anë, krijimi i këtij tregu jo pa vështirësi e bën atë një nga tregjet më të mëdha të botës. Një treg prej rreth 500 milionë banorësh, është më shumë se sa tregjet e ShBA-ve (rreth 275 milionë banorë) ose të Japonisë (rreth 127 milionë banorë). Ky treg në fakt ka ndihmuar në vendosjen e lidhjeve gjithnjë e më të ngushta mes vendeve anëtare dhe ka krijuar një entitet tregtar të fuqishëm. Nga ana tjetër, tregu i madh është faktor tërheqës kryesor për Bashkimin. Krijimi i tij i shkallë-shkallshëm përbën fillimin e shumë politikave shoqëruese ose është mbështetur në politika të tilla që kanë ndihmuar në afirmimin e tij. Kështu politika e konkurrencës është rrjedhojë e natyrshme e tregut të madh. Politika e mjedisit dhe politika sociale, politikat e shëndetit publik dhe të mbrojtjes së konsumatorit gjithashtu mund të konsiderohen si rezultat i një dinamike të thellimit të politikave shoqëruese.
Caku tjetër i këtij organizimi të tillë ishte aspekti ekonomik dhe tregtar. Pa diskutim, tregu i madh është arritja e parë e Bashkimit Evropian dhe motori i vërtetë i integrimit evropian. Nga njëra anë, krijimi i këtij tregu jo pa vështirësi e bën atë një nga tregjet më të mëdha të botës. Një treg prej rreth 500 milionë banorësh, është më shumë se sa tregjet e ShBA-ve (rreth 275 milionë banorë) ose të Japonisë (rreth 127 milionë banorë). Ky treg në fakt ka ndihmuar në vendosjen e lidhjeve gjithnjë e më të ngushta mes vendeve anëtare dhe ka krijuar një entitet tregtar të fuqishëm. Nga ana tjetër, tregu i madh është faktor tërheqës kryesor për Bashkimin. Krijimi i tij i shkallë-shkallshëm përbën fillimin e shumë politikave shoqëruese ose është mbështetur në politika të tilla që kanë ndihmuar në afirmimin e tij. Kështu politika e konkurrencës është rrjedhojë e natyrshme e tregut të madh. Politika e mjedisit dhe politika sociale, politikat e shëndetit publik dhe të mbrojtjes së konsumatorit gjithashtu mund të konsiderohen si rezultat i një dinamike të thellimit të politikave shoqëruese.
IV
Çfarëdo politike apo objektivi për bashkimin e shteteve nuk do të kishte kuptim pa politika të qarta rajonale, gjë që është parë se ekziston tek BE-ja. Pabarazitë midis rajoneve janë të vjetra dhe ekzistonin para krijimit të Bashkësisë, ato vijnë kryesisht nga koha e revolucionit të parë industrial. Prandaj, tashmë pas përcaktimit të statusit, integrimi në BE duhet të jetë numri një në agjendën e politikës dhe shoqërisë kosovare. Duhet synuar të shfrytëzohet ky proces për të reformuar institucionet, me qëllim që ato të jenë më të afërta me qytetarin si dhe të përgjegjshme ndaj tij. Duke përdorur modelin e integrimit evropian dhe asistencën e BE-së, Kosova mund të arrijë zhvillim ekonomik dhe politik. Kosova duhet të angazhohet fuqishëm dhe me tërë kapacitetet e saj drejt këtij synimi. Ky është interesi i pakontestueshëm nacional i Kosovës në rrugën e saj drejt formimit të shoqërisë demokratike, sundimit të ligjit, ndarjes së pushteteve, arsimimin dhe konkurrencën ndërkombëtare. Tregu në të cilin Kosova synon të jetë pjesë, është treg i madh. Përgatitjet duhet të jenë gjithpërfshirëse. Kokurrenca aty është virtyt themelor.
Çfarëdo politike apo objektivi për bashkimin e shteteve nuk do të kishte kuptim pa politika të qarta rajonale, gjë që është parë se ekziston tek BE-ja. Pabarazitë midis rajoneve janë të vjetra dhe ekzistonin para krijimit të Bashkësisë, ato vijnë kryesisht nga koha e revolucionit të parë industrial. Prandaj, tashmë pas përcaktimit të statusit, integrimi në BE duhet të jetë numri një në agjendën e politikës dhe shoqërisë kosovare. Duhet synuar të shfrytëzohet ky proces për të reformuar institucionet, me qëllim që ato të jenë më të afërta me qytetarin si dhe të përgjegjshme ndaj tij. Duke përdorur modelin e integrimit evropian dhe asistencën e BE-së, Kosova mund të arrijë zhvillim ekonomik dhe politik. Kosova duhet të angazhohet fuqishëm dhe me tërë kapacitetet e saj drejt këtij synimi. Ky është interesi i pakontestueshëm nacional i Kosovës në rrugën e saj drejt formimit të shoqërisë demokratike, sundimit të ligjit, ndarjes së pushteteve, arsimimin dhe konkurrencën ndërkombëtare. Tregu në të cilin Kosova synon të jetë pjesë, është treg i madh. Përgatitjet duhet të jenë gjithpërfshirëse. Kokurrenca aty është virtyt themelor.
Botuar në "Zëri" më 20 tetor 2008, fq. 11.
No comments:
Post a Comment