Loja pa fitues
Iniciativat e munguara ballkanike
Roli i bashkësisë ndërkombëtare nuk duhet të jetë i fokusuar vetëm në kërkimin e mënyrave për administrimin e një vendi siç është Kosova. Iniciativat e munguara ballkanike duhet të perceptohen nga bashkësia ndërkombëtare si hapësirë të nevojshme për të investuar. Sfidat janë të mëdha, ndaj tyre duhet përgjigje rajonale
Shkruan: Burim Ramadani
I
Veprimet dhe politikat e përbashkëta të shteteve të ndryshme fqinje kanë dëshmuar se mund të fuqizojnë rajonin e caktuar në të paktën tri aspekte. Fillimisht ato kanë arritur të zbusin apo të largojnë dallimet urrejtje-sjellëse si pasojë e të kaluarës dhe kujtesës historike kombëtare të atyre shteteve. Kjo sigurisht se ka ndikuar në krijimin e një ambienti më të qetë, më stabil dhe ka shmangur shumë nga dilemat se në ato rajone mund të ndodhin akte dhune të ri-përsëritshme. Më pas ato kanë liberalizuar në mënyrë të rrjedhshme shkëmbimet ekonomike, të cilat domosdoshmërisht kanë ndikuar edhe në afrimin e popujve të shteteve të tilla, duke i dhënë mundësi edhe avancimit të marrëdhënieve kulturore e të ngjashme. Së fundmi, ato kanë dëshmuar për një qasje të përbashkët ndaj organizatave ndërkombëtare dhe anasjelltas, duke i dhënë po ashtu një përgjigje të ngjashme kërcënimeve kolektive rajonale apo ndërkombëtare, që janë pjesë e pandashme e zhvillimeve të kohës moderne e në veçanti mijëvjeçarit të ri në të cilin rendi ndërkombëtar është bërë më i brishtë, ku rreziku nga shtetet e dështuara, terrorizmi dhe armët e shkatërrimit në masë kanë tkurrur nivelin e sigurisë globale.
Veprimet dhe politikat e përbashkëta të shteteve të ndryshme fqinje kanë dëshmuar se mund të fuqizojnë rajonin e caktuar në të paktën tri aspekte. Fillimisht ato kanë arritur të zbusin apo të largojnë dallimet urrejtje-sjellëse si pasojë e të kaluarës dhe kujtesës historike kombëtare të atyre shteteve. Kjo sigurisht se ka ndikuar në krijimin e një ambienti më të qetë, më stabil dhe ka shmangur shumë nga dilemat se në ato rajone mund të ndodhin akte dhune të ri-përsëritshme. Më pas ato kanë liberalizuar në mënyrë të rrjedhshme shkëmbimet ekonomike, të cilat domosdoshmërisht kanë ndikuar edhe në afrimin e popujve të shteteve të tilla, duke i dhënë mundësi edhe avancimit të marrëdhënieve kulturore e të ngjashme. Së fundmi, ato kanë dëshmuar për një qasje të përbashkët ndaj organizatave ndërkombëtare dhe anasjelltas, duke i dhënë po ashtu një përgjigje të ngjashme kërcënimeve kolektive rajonale apo ndërkombëtare, që janë pjesë e pandashme e zhvillimeve të kohës moderne e në veçanti mijëvjeçarit të ri në të cilin rendi ndërkombëtar është bërë më i brishtë, ku rreziku nga shtetet e dështuara, terrorizmi dhe armët e shkatërrimit në masë kanë tkurrur nivelin e sigurisë globale.
II
Ballafaqimi i njëzëshëm i sfidave të reja me të cilat përballen sot shtetet individuale dhe rajonet si tërësi është një prej obligimeve që kanë shoqëritë demokratike apo që pretendojnë të arrijnë nivelin e kënaqshëm të demokratizimit. Por, jo vetëm sfidat janë ato që bashkojnë shtetet dhe popujt e ndryshëm në shekullin e ri. Interesat e përgjithshme publike, aspiratat për zhvillim ekonomik dhe anëtarësim në institucionet dhe organizatat më relevante ndërkombëtare janë po ashtu elemente bashkuese të politikave dhe veprimeve të shteteve në rajone të ndryshme të botës. Të dy këto grupe faktorësh mund të gjenden dhe analizohen edhe në rajonin ende të trazuar të Ballkanit, ku hapësira për të ngritur politika të përbashkëta është e gjerë. Kjo nuk është dëshmuar të ketë filluar ende në Ballkan, në masë të madhe për shkak të konflikteve ende të pazgjidhura në pjesën qendrore të rajonit. Zhvillimi i trendit të duhur të politikave të përbashkëta sigurisht se kërkon kohë, energji dhe investime, porse kjo mund të fillojë me elemente krejt specifike për t’u përcjell me tjerat. Terrorizmi, për shembull, është pika e përbashkët e të gjitha shteteve të Ballkanit, si sfidë dhe kërcënim serioz ndaj sigurisë rajonale.
Ballafaqimi i njëzëshëm i sfidave të reja me të cilat përballen sot shtetet individuale dhe rajonet si tërësi është një prej obligimeve që kanë shoqëritë demokratike apo që pretendojnë të arrijnë nivelin e kënaqshëm të demokratizimit. Por, jo vetëm sfidat janë ato që bashkojnë shtetet dhe popujt e ndryshëm në shekullin e ri. Interesat e përgjithshme publike, aspiratat për zhvillim ekonomik dhe anëtarësim në institucionet dhe organizatat më relevante ndërkombëtare janë po ashtu elemente bashkuese të politikave dhe veprimeve të shteteve në rajone të ndryshme të botës. Të dy këto grupe faktorësh mund të gjenden dhe analizohen edhe në rajonin ende të trazuar të Ballkanit, ku hapësira për të ngritur politika të përbashkëta është e gjerë. Kjo nuk është dëshmuar të ketë filluar ende në Ballkan, në masë të madhe për shkak të konflikteve ende të pazgjidhura në pjesën qendrore të rajonit. Zhvillimi i trendit të duhur të politikave të përbashkëta sigurisht se kërkon kohë, energji dhe investime, porse kjo mund të fillojë me elemente krejt specifike për t’u përcjell me tjerat. Terrorizmi, për shembull, është pika e përbashkët e të gjitha shteteve të Ballkanit, si sfidë dhe kërcënim serioz ndaj sigurisë rajonale.
III
Vala e re e demokratizimit ka përfshirë edhe Ballkanin. Por, çka në të vërtetë po ndodh këtyre viteve në Ballkan? Një numër shtetesh janë pjesë e NATO-s, disa edhe të Bashkimit Evropian. Greqia, Bullgaria, Hungaria, Sllovenia e Rumania paraqesin një stabilitet zhvillimi, derisa Turqia që e ndjen veten pjesë edhe e Ballkanit është shteti më i fuqishëm ushtarakisht. Shqipëria, si një prej shteteve më të vjetra këtu, ka filluar rrugën për anëtarësim të plotë në NATO dhe po ecën edhe drejt BE-së, derisa i mbeten edhe shumë punë për të hyrë në mesin e shteteve të zhvilluara. Kroacia bën hapa të shpejtë, megjithëse krimi i organizuar ka arritur nivel të frikshëm për shoqërinë e atjeshme. Bosnja e Hercegovina assesi të nxjerrë kokën nga rëra shkatërruese e humnerës, ku ka rënë para rreth dy dekadash, derisa Mali i Zi ende nuk po qëndron në këmbët e veta si shtet i ri. Maqedonia, në anën tjetër, për shkak të politikës populliste nacionaliste Gruevskiane nuk dihet nëse po shkon drejt Perëndimit apo shkatërrimit të arritjeve të deritashme në marrëdhëniet e brendshme e të jashtme. Serbia është e verbuar nga nacionalizmi post-Millosheviqian, derisa Kosova nuk po arrin të fillojë rrugën e vet.
Vala e re e demokratizimit ka përfshirë edhe Ballkanin. Por, çka në të vërtetë po ndodh këtyre viteve në Ballkan? Një numër shtetesh janë pjesë e NATO-s, disa edhe të Bashkimit Evropian. Greqia, Bullgaria, Hungaria, Sllovenia e Rumania paraqesin një stabilitet zhvillimi, derisa Turqia që e ndjen veten pjesë edhe e Ballkanit është shteti më i fuqishëm ushtarakisht. Shqipëria, si një prej shteteve më të vjetra këtu, ka filluar rrugën për anëtarësim të plotë në NATO dhe po ecën edhe drejt BE-së, derisa i mbeten edhe shumë punë për të hyrë në mesin e shteteve të zhvilluara. Kroacia bën hapa të shpejtë, megjithëse krimi i organizuar ka arritur nivel të frikshëm për shoqërinë e atjeshme. Bosnja e Hercegovina assesi të nxjerrë kokën nga rëra shkatërruese e humnerës, ku ka rënë para rreth dy dekadash, derisa Mali i Zi ende nuk po qëndron në këmbët e veta si shtet i ri. Maqedonia, në anën tjetër, për shkak të politikës populliste nacionaliste Gruevskiane nuk dihet nëse po shkon drejt Perëndimit apo shkatërrimit të arritjeve të deritashme në marrëdhëniet e brendshme e të jashtme. Serbia është e verbuar nga nacionalizmi post-Millosheviqian, derisa Kosova nuk po arrin të fillojë rrugën e vet.
IV
Bashkësia ndërkombëtare ka rol të jashtëzakonshëm për të luajtur në Ballkan. Funksionimi si palë e tretë intervenuese ka qenë i nevojshëm gjatë dekadës së kaluar, porse tashmë duhet kaluar në ofensivë në aspektin e përafrimit të politikave të përbashkëta. Iniciativat ndërkombëtare në këtë kontekst mund të kenë ndikim të posaçëm për të arritur diçka të përbashkët në Ballkan. Është e qartë se Serbia dhe Kosova kanë mbetur pa zgjidhur konfliktin e tyre, që është kryekëput konflikt etnik për territor dhe kontroll hegjemonist i nisur dhe vazhduar pa ndërprerje nga qeveritë e Serbisë. E njëjta ka ndodhur edhe gjatë kohës së ekzistimit të Jugosllavisë, e cila ka qenë mbi të gjitha dëmtuese për Kosovën dhe popullin e saj, duke i dhënë hapësirë Serbisë të ushqejë dhe rris ambiciet nacionaliste për të ushtruar hegjemoni mbi etninë shumicë në Kosovë dhe përvetësuar territorin. Prandaj, roli i bashkësisë ndërkombëtare nuk duhet të jetë i fokusuar vetëm në kërkimin e mënyrave për administrimin e një vendi siç është Kosova. Iniciativat e munguara ballkanike duhet të perceptohen nga bashkësia ndërkombëtare si element për të investuar. Sfidat janë të mëdha, ndaj tyre duhet përgjigje rajonale.
Bashkësia ndërkombëtare ka rol të jashtëzakonshëm për të luajtur në Ballkan. Funksionimi si palë e tretë intervenuese ka qenë i nevojshëm gjatë dekadës së kaluar, porse tashmë duhet kaluar në ofensivë në aspektin e përafrimit të politikave të përbashkëta. Iniciativat ndërkombëtare në këtë kontekst mund të kenë ndikim të posaçëm për të arritur diçka të përbashkët në Ballkan. Është e qartë se Serbia dhe Kosova kanë mbetur pa zgjidhur konfliktin e tyre, që është kryekëput konflikt etnik për territor dhe kontroll hegjemonist i nisur dhe vazhduar pa ndërprerje nga qeveritë e Serbisë. E njëjta ka ndodhur edhe gjatë kohës së ekzistimit të Jugosllavisë, e cila ka qenë mbi të gjitha dëmtuese për Kosovën dhe popullin e saj, duke i dhënë hapësirë Serbisë të ushqejë dhe rris ambiciet nacionaliste për të ushtruar hegjemoni mbi etninë shumicë në Kosovë dhe përvetësuar territorin. Prandaj, roli i bashkësisë ndërkombëtare nuk duhet të jetë i fokusuar vetëm në kërkimin e mënyrave për administrimin e një vendi siç është Kosova. Iniciativat e munguara ballkanike duhet të perceptohen nga bashkësia ndërkombëtare si element për të investuar. Sfidat janë të mëdha, ndaj tyre duhet përgjigje rajonale.
Botuar në "Zëri" më 17 nëntor 2008, fq. 13.
No comments:
Post a Comment