Futbolli si luftë moderne

Finalja e kampionatit botëror dhe “qytetari evropian”

Futbolli si luftë moderne

Loja e futbollit jo rrallë herë ka nxitur ndjenjat nacionaliste. Kjo ndodhi edhe të dielën në kampin e KFOR-it në Prishtinë. Francezët dhe italianët, të dy palët ‘qytetarë evropianë’ që nga fillimi i nismës për bashkimin e Evropës, u dhanë rëndësi primare theksimit të përkatësisë së tyre nacionale ndaj njëri-tjetrit. Ushtarët e një embleme (NATO) u ndanë në “Ne” dhe “Ata”

Përparim Isufi & Burim Ramadani

Është pak minuta para orës 20 dhe Filip Somer tashmë ka fikur kompjuterin e tij. Jashtë bën pak vranët, terri nuk ka rënë ende dhe ushtarët enden shkujdesshëm pa ditur ku të ndalin për ta parë meçin historik, përballjen e e gjigantëve. Somer është aty. Për një çast ai duket të ketë harruar se jashtë, në patrullime mijëra ushtarë janë nën komandën e tij. Ka vënë nën sqetull fanelën franceze dhe në dorë mban flamurin trekolor. Pak dert pse veshur e mban uniformën. Pak dhembje ndjen ato çaste edhe për gradën e gjeneralit. Pak minuta më vonë të gjitha do t’i hedhë në ujë. Hyn brenda në bar-in ku shërbehen ushtarët francezë dhe sa çel e mbyll sytë del jashtë me imazh tjetër. Është kapiten. Ka veshur fanelën me numrin 10 në shpinë dhe mbi numër emrin magjik për Francën moderne “Zidane”, atë që pa dyshim sot mund t’u bëjë konkurrencë edhe Napoleonit, Sharl de Golit... e le më Zhak Shirakut fytyra e të cilit, kur shfaqet në ekranin televiziv, nuk ngjall as të 100-tën ndjenjë emocione si në rastin kur Zinedin Zidan e shqelmon topin apo i bën të humbur kundërshtarët me driblimet e tij.

“Koka magjike” dhe “koka tragjike”

“Ejani! Mos më lini vetëm!”. Ky është apeli që zëvendëskomandanti i KFOR-it, Filip Somer u bën ushtarëve të tij në përpjekjen e tij për të shkuar 50 metra larg, aty ku tashmë ushtarët italianë kanë rregulluar skenografinë dhe presin fillimin e ndeshjes. Krejt si në fushë futbolli, Somer dhe Di Napoli shkëmbejnë flamujt e shteteve të tyre. Ndahen pak anash dhe i pari nxjerr celularin nga xhepi për t’i telefonuar boss-it të tij, një gjenerali tjetër italian (Gjyzepe Valoto) të cilin, për dallim nga ta, e ka përcjellë fati ta përjetojë emocionin e finales në vendlindje.
Zidan, sido që të jetë, ka kokën e cila bën historinë. Tetë vite më parë, koka e tij ka shënuar dy golat të cilat i sollën Francës titullin e parë botëror në Stade de France. Ky është episodi i “kokës magjike”. Tjetri i përket “kokës tragjike” të Zidanit. Tetë vite pasi ishte gjetur mirë afër portës së Brazilit, koka e Zidanit hyn në histori për të keq. Siril Patry, rreshter francez që shërben në KFOR, mendon se largimi i Zidanit ka bërë që morali i francezëve në fushë të bie dhe penalltitë e tyre të ekzekutohen veç sa për ta përmbushur një obligim. Një frymëzues i “gjelave” edhe po të donte nuk mund të zgjidhte mënyrë më të hidhur për t’i dhënë fund karrierës.
Duket të ketë qenë një marrëveshje interne e KFOR-it, e bërë me vend, që vendi i tretë në kampionat të shërbejë përderisa ushtarë të shteteve finaliste të argëtohen duke shikuar ndeshjen nëpër bar-et e bazës ushtarake në periferi të Prishtinës. Të dielën në mbrëmje, ushtarët gjermanë kanë pjekur mish dhe u kanë shërbyer italianëve dhe francezëve.
Zymtësia është ajo që i bashkon pamjet në fytyrat e Fabien Bartezit në Berlin dhe të Siril Patryt në kodrën mbi Prishtinë ku ai i shërben shtetit të tij në misionin paqeruajtës. Përderisa i pari ka mbetur për një kohë i mbështetur për shtyllën e portës, i dyti, krejt i zbehur, shikonte në inat kolegët e tij italianë duke valëvitur flamujt kombëtarë atëherë kur gjithçka ishte kryer, Fabio Groso kishte shënuar dhe Italia për herë të katërt qe shpallur kampion bote në sportin më të popullarizuar në botë.
“Ne kemi dominuar lojën, por kështu e ka futbolli. Pas largimit të Zidanit morali i francezëve ra ndjeshëm. Ne i kishim aksionet më të mira. Jam shumë i mërzitshëm. Zemra po më qan”, thoshte Siril.
E në kampin tjetër, gëzim i pafund. Është një gjeneral që u jep shpirt ushtarëve të tij, sado që ata kanë pak nevojë për t’u frymëzuar nga Prishtina, sepse këtë frymëzim e marrin përmes pamjeve televizive që u vijnë nga Berlini, zërave emocionues të komentatorëve në RaiUno dhe gëzimeve të idhujve të tyre në fushën e gjelbër pas përfundimit të ndeshjes. Të gjithë janë në delir, kanë mbetur pa frymë nga stresi që u kanë sjellur 120 minutat që i lanë pas. Për frymëzuesin Di Napoli, të pushtuar nga atmosfera, nuk bën ndonjë dallim ta festosh titullin e kampionit në shtëpi pranë familjes, apo në një mision paqeruajtës, shumë kilometra larg shtetit. “Larg familjes? E gjithë kjo është familja ime”, është përgjigja automatike e gjeneralit mustaqesh.

Italianët nuk ia kanë harruar Trezegesë golin e vitit 2000

“Sa mirë që lojën e Francës e humbi David Trezege, pikërisht ai para gjashtë vjetësh na ka dhënë golin vendimtar në Kampionatin Evropian të vitit 2000 dhe tash jam shumë i gëzuar që ai e humbi penalltinë”. Gjenerali italian Di Napoli nuk ia ka harruar e as falur sulmuesit francez Trezege golin në vitin 2000 me të cilin i pat shkaktuar humbje Italisë më finale të Kampionatit Evropian. Madje, gjenerali musteqosh që udhëhiqte tifozët ushtarakë italianë në kampin e Shtabit Qendror të KFOR-it në Prishtinë, tërë kohën mbante flamurin kombëtar rreth qafës dhe në fund u shpreh se Italia është më e mirë se Franca në futboll dhe se e ka merituar plotësisht kupën botërore.
Ai ka marrë urimet nga pala kundërshtare, përkatësisht nga gjenerali francez Somer menjëherë pas përfundimit të penalltive me anë të të cilave Italia u shpall për të katërtën herë në histori kampione e botës në sportin më të popullarizuar në glob.
Italianët nuk kanë ndonjë dallim nga ‘nxehtësia’ e ballkanasve dhe për këtë do të mund të bindej secili që ka pasur rastin të sheh ndeshjen finale të Kampionatit Botëror “Gjermania 2006” në kampin e Shtabit Qendror të KFOR-it në Prishtinë. Të nxehur jashtë mase, të veshur me ndërresa të kombëtares së tyre në futboll që i mbanin mbi uniformat e tyre ushtarake, duke pirë birra, duke brohoritur pothuaj 130 minuta pa ndalur, duke valëvitur flamujt kombëtarë të Italisë, ushtarët italianë kanë ndjekur dhe në fund festuar fitoren e përfaqësues së tyre derisa rrinin në ndërtesën e drunjtë “Casa Italia” (Shtëpia Italia).
Vetëm 100 metra larg tyre, ushtarët francezë të KFOR-it ndiqnin ndeshjen dhe bënin tifo për të adhuruarit e tyre. Edhe këta me ndërresa të përfaqësues së tyre, me flamuj, me birra. Të udhëhequr nga zëvendës komandanti i përgjithshëm i KFOR-it, Filip Somer, një gjeneral francez, ushtarët e ardhur nga Franca në mision në Kosovë bënin tifo shumë më të qetë dhe më të përmbajtur në krahasim me italianët.
Gjithsesi, ndjenjat nacionaliste të të dy palëve mund të vëreheshin pothuaj në çdo element. Dy palët shikonin ndeshjen në kanalet televizive të vendeve të tyre, shanin lojtarët kundërshtarë sa herë që ata ndërhynin në mënyrë të ashpër, ndërsa rrinin të qetë dhe të pazë kur të adhuruarit e tyre gabonin.

“Ne” dhe “Të tjerët”

Loja e futbollit jo rrallë herë ka nxitur ndjenjat nacionaliste. Kjo ndodhi edhe të dielën në kampin e KFOR-it në Prishtinë. Francezët dhe italianët, të dy palët ‘qytetarë evropianë’ që nga fillimi i nismës për bashkimin e Evropës, u dhanë rëndësi primare theksimit të përkatësisë së tyre nacionale ndaj njëri-tjetrit.
Ushtarët ‘evropianë’ në Kosovë shumë lehtë u ndanë në “Ne” dhe “Ata”. Francezët ndaleshin dhe dëgjonin brohorimat e italianëve, duke thënë dëgjoni “Ata”, derisa italianët bënin po të njëjtën gjë, duke thënë “Ata”.
Megjithë investimet në një kapacitet të lartë human e financiar që Franca dhe Italia, sikurse edhe vendet tjera evropiane, kanë bërë në ndërtimin e një identiteti të përbashkët të shteteve anëtare të Bashkimit Evropian, rastet e tilla sikurse ndeshjet e futbollit ri-nxisin ndarjet në “Ne” dhe “Të tjerët”. Të dyja palët i dhanë rëndësi të dielën gjuhës, traditës, historisë dhe organizatës të quajtur shtet të tyre, derisa kishin lënë mënjanë të paktën disa prej përkatësive të tyre të përbashkëta, siç është religjioni apo evropianizmi.
Tek e fundit, autorë me famë botërore kanë vënë re se raste të tilla kanë ndodhur edhe më herët dhe pohojnë se kjo është vështirë për t’u tejkaluar. Sikurse që thotë edhe studiuesi Jorg Shtajner, fatkeqësisht në Evropë ndeshjet ndërkombëtare të futbollit shumë herë kalojnë përtej afirmimit të identitetit nacional dhe keqësohen në një fanatizëm nacionalist, sikurse ka qenë rasti i ndeshjes midis Anglisë dhe Irlandës në shkurt të vitit 1995. Shembull i tillë është vërejtur edhe në vitin 1996, kur në gjysmë finale të Kampionatit Evropian të futbollit janë ndeshur Anglia dhe Gjermania. Në atë kohë, mediat më të njohura të Anglisë e kanë prezantuar ndeshjen si një “Përsëritje e Luftës së Dytë Botërore”.
Pothuaj e njëjta gjë ka ndodhur edhe gjatë këtij kampionati botëror. Anglezët kanë humbur nga portugezët në çerek-finale, ndërsa menjëherë qytetarët anglezë reaguan me ndjenjë nacionaliste. Sigurisht se nuk pritej dhe nuk do të mund të ndodhte që anglezët t’i shpallnin luftë portugezëve, por ata deklaruar atë që kishin mundësi më të lehta ta bënin. Anglezët thanë thjesht: “Nuk do të kalojmë pushimet në bregdetin e Portugalisë”.

Botuar në “Zëri” më 11 qershor, fq. 5. Artikulli është refleksion i finales Itali-Francë të cilën autorët e kanë përcjellë në shoqëri të ushtarëve italianë dhe francezë të KFOR-it. Autorët janë gazetarë të së përditshmes “Zëri” në Prishtinë