Loja pa fitues
E ardhmja integruese
Politika e udhëhequr mbi parimin e territoreve ka sjellë gjenocid, spastrim etnik dhe deportim në Ballkan. Agjendat integruese janë treguar më shumë të dobishme. Rajoni ballkanik duhet të drejtohet kah e ardhmja evropiane dhe agjendat integreuese zhvillimore.
Shkruan: Burim Ramadani
I
Efekti i propozimit publik për një mënyrë tjetër të zgjidhjes së konfliktit në Ballkan ka nxitur një dilemë jo të re: a është zgjidhja e problemeve në Ballkan ndërrimi i kufijve në bazë të parimit etnik? Kjo është dilemë që duket se ka ekzistuar një kohë të gjatë në mentalitetin e vendimmarrësve të ndryshëm të popujve të caktuar në Ballkan dhe si e tillë deri më tash nuk ka sjellë ndonjë zhvillim pozitiv në rajon. Për më tepër, sikurse është e qartë, Ballkani është përcjell me luftëra të gjata, gjenocide dhe spastrime etnike me qëllim të zgjidhjes së konflikteve midis kombeve. Së fundmi, vitet e 90-ta të shekullit të kaluar kanë dëshmuar për dhunë të pakontrollueshme të udhëhequr nga një politikë e bazuar plotësisht në kundërshtimin e ekzistencës së etnive dhe kombeve tjera në fqinjësi. Kjo politikë, e ideuar dhe udhëhequr për dekada të tëra nga kasta e politikës gjenocidiale të Serbisë, ka shkaktuar dhmibje të mëdha në rajonin e Ballkanit, duke përdorur metodat më të rënda të gjenocidit, spastrimit etnik dhe deportimit. Këto metoda dhe ky mentalitet është dëshmuar si jo i dobishëm për bashkë-ekzistencën e kombeve në fqinjësi, ndërsa ka kthyer Ballkanin në një rajon të trazuar nga ndjenja nacionaliste e manipuluar me vite.
Efekti i propozimit publik për një mënyrë tjetër të zgjidhjes së konfliktit në Ballkan ka nxitur një dilemë jo të re: a është zgjidhja e problemeve në Ballkan ndërrimi i kufijve në bazë të parimit etnik? Kjo është dilemë që duket se ka ekzistuar një kohë të gjatë në mentalitetin e vendimmarrësve të ndryshëm të popujve të caktuar në Ballkan dhe si e tillë deri më tash nuk ka sjellë ndonjë zhvillim pozitiv në rajon. Për më tepër, sikurse është e qartë, Ballkani është përcjell me luftëra të gjata, gjenocide dhe spastrime etnike me qëllim të zgjidhjes së konflikteve midis kombeve. Së fundmi, vitet e 90-ta të shekullit të kaluar kanë dëshmuar për dhunë të pakontrollueshme të udhëhequr nga një politikë e bazuar plotësisht në kundërshtimin e ekzistencës së etnive dhe kombeve tjera në fqinjësi. Kjo politikë, e ideuar dhe udhëhequr për dekada të tëra nga kasta e politikës gjenocidiale të Serbisë, ka shkaktuar dhmibje të mëdha në rajonin e Ballkanit, duke përdorur metodat më të rënda të gjenocidit, spastrimit etnik dhe deportimit. Këto metoda dhe ky mentalitet është dëshmuar si jo i dobishëm për bashkë-ekzistencën e kombeve në fqinjësi, ndërsa ka kthyer Ballkanin në një rajon të trazuar nga ndjenja nacionaliste e manipuluar me vite.
II
Territori pa diskutim se është një prej elementeve më të rëndësishme të ekzistencës së kombit dhe ekzistencës së shtetit. Por, qëllimi politik nga territorit gjatë historisë është treguar të jetë një prej pikave më të ndjeshme të jetesës ndërmjet fqinjëve. Dhe, në pothuaj të gjitha kohërat e zhvillimit të njerëzimit, një prej arsyeve kryesore që ka sjellë dhunë dhe luftëra ka qenë pikërisht qëllimi i zotërimit të sa më shumë territoreve. Kjo sado që duket të ishte një politikë e tejkaluar, vazhdon të ekzistojë edhe më tutje në qarqe të ndryshme. Madje, jo vetëm elita politike nacionaliste të kombeve të ndryshme në Ballkan argumentojnë se këto lloj politikash janë të nevojshme për zgjidhjen e konfliktit të stërgjatur nacional në Ballkan. Ditëve të fundit, propozimi i një kongresmeni amerikan ka shkaktuar reagime të ndryshme, herë herë emocionale. Kongresmeni propzoi se zgjidhja më e mirë e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë është shkëmbimi i territoreve, përkatësisht shkëmbimi i një pjesë të veriut të Kosovës me luginën e Preshëves në jug të shtetit serb. Menjëherë reaguan elitat politike të vendeve të ndryshme. Ata që janë në gjendjen më të rëndë ekzistuese e përkrahën, por të tjerët e kundërshtuan atë. Madje, disa thanë se kjo na largon nga Bashkimi Evropian dhe integrimet ndërkombëtare në përgjithësi.
Territori pa diskutim se është një prej elementeve më të rëndësishme të ekzistencës së kombit dhe ekzistencës së shtetit. Por, qëllimi politik nga territorit gjatë historisë është treguar të jetë një prej pikave më të ndjeshme të jetesës ndërmjet fqinjëve. Dhe, në pothuaj të gjitha kohërat e zhvillimit të njerëzimit, një prej arsyeve kryesore që ka sjellë dhunë dhe luftëra ka qenë pikërisht qëllimi i zotërimit të sa më shumë territoreve. Kjo sado që duket të ishte një politikë e tejkaluar, vazhdon të ekzistojë edhe më tutje në qarqe të ndryshme. Madje, jo vetëm elita politike nacionaliste të kombeve të ndryshme në Ballkan argumentojnë se këto lloj politikash janë të nevojshme për zgjidhjen e konfliktit të stërgjatur nacional në Ballkan. Ditëve të fundit, propozimi i një kongresmeni amerikan ka shkaktuar reagime të ndryshme, herë herë emocionale. Kongresmeni propzoi se zgjidhja më e mirë e konfliktit midis Kosovës dhe Serbisë është shkëmbimi i territoreve, përkatësisht shkëmbimi i një pjesë të veriut të Kosovës me luginën e Preshëves në jug të shtetit serb. Menjëherë reaguan elitat politike të vendeve të ndryshme. Ata që janë në gjendjen më të rëndë ekzistuese e përkrahën, por të tjerët e kundërshtuan atë. Madje, disa thanë se kjo na largon nga Bashkimi Evropian dhe integrimet ndërkombëtare në përgjithësi.
III
Natyra e shkëmbimit të territoreve si zgjidhje konflikti ka treguar rezultate të ndryshme në pjesë të ndryshme të botës. Por, kohët moderne nuk japin ndonjë shembull të pastër suksesi. As në Evropë, as në pjesë të ndryshme të Afrikës e as në Azi nuk ka ndonjë shembull suksesi të kësaj kohe. Madje, edhe zhvillimet në Gjeorgji paraqesin konflikt të pastër etnik për territor. Në kontekstin e Ballkanit, një metodë e tillë e zgjidhjes së konfliktit është e tejkaluar dhe minon arritjet e deritashme në modernizimin e rajonit. Zhvillimi i këtij koncepti në të vërtetë shkatërron të gjithë konceptin dhe modelin e ndërtuar deri më tash. Gjatë këtyre dy dekadave të fundit, investimi i madh i bashkësisë ndërkombëtare, vendeve perëndimore dhe elitave politike është bërë në drejtim të gjetjes së zgjidhjeve integruese si në aspektin lokal dhe atë rajonal, duke i hapur kështu rrugë integrimeve euro-atlantike. Po ashtu, investim i rëndësishëm është bërë edhe në ndërtimin e modelit qytetar të zgjidhjes së konflikteve me qëllim të shmangies së parimit etnik të bërjes së politikës. Rasti i Kosovës është i bazuar në një model të këtillë. Shteti i Kosovës është i bazuar në ekzistencën e komuniteteve të ndryshme brenda shoqërisë, të cilat kanë të garantuara ligjërisht të drejtat dhe identitetin e tyre.
Natyra e shkëmbimit të territoreve si zgjidhje konflikti ka treguar rezultate të ndryshme në pjesë të ndryshme të botës. Por, kohët moderne nuk japin ndonjë shembull të pastër suksesi. As në Evropë, as në pjesë të ndryshme të Afrikës e as në Azi nuk ka ndonjë shembull suksesi të kësaj kohe. Madje, edhe zhvillimet në Gjeorgji paraqesin konflikt të pastër etnik për territor. Në kontekstin e Ballkanit, një metodë e tillë e zgjidhjes së konfliktit është e tejkaluar dhe minon arritjet e deritashme në modernizimin e rajonit. Zhvillimi i këtij koncepti në të vërtetë shkatërron të gjithë konceptin dhe modelin e ndërtuar deri më tash. Gjatë këtyre dy dekadave të fundit, investimi i madh i bashkësisë ndërkombëtare, vendeve perëndimore dhe elitave politike është bërë në drejtim të gjetjes së zgjidhjeve integruese si në aspektin lokal dhe atë rajonal, duke i hapur kështu rrugë integrimeve euro-atlantike. Po ashtu, investim i rëndësishëm është bërë edhe në ndërtimin e modelit qytetar të zgjidhjes së konflikteve me qëllim të shmangies së parimit etnik të bërjes së politikës. Rasti i Kosovës është i bazuar në një model të këtillë. Shteti i Kosovës është i bazuar në ekzistencën e komuniteteve të ndryshme brenda shoqërisë, të cilat kanë të garantuara ligjërisht të drejtat dhe identitetin e tyre.
IV
Interesi nacional i secilit shtet në Ballkan në kohën e tashme lidhet me politikat e mira fqinjësore, bashkëpunimn rajonal dhe integrimet euro-atlantike. Kjo në realitet do të duhej të ishte edhe agjenda e elitës së secilit shtet ballkanik. Agjendat e tilla nuk janë të etabluara ende mirë brenda elitave politike të kombeve të ndryshme. Si pasojë e kësaj qasjeje, edhe më tutje rajoni ballkanik nuk ka të zgjidhur konfliktin etnik për territor midis Serbisë dhe shumicës shqiptare në Kosovë. Madje, kjo politikë e udhëhequr nga parimet etnike për territor dëmtojmë edhe më tutje rrugën e zhvillimit të shtetit të Kosovës. Dhe, duhet thënë qartë në të gjitha rastet se politika e tillë e udhëhequr nga elitat nacionaliste të Serbisë janë të të njëjtës frymë me politikat gjenocidiale që ka zbatuar Millosheviqi. Politika e udhëhequr nga parimi i kontrollit të territorit ka sjellë gjenocid, spastrim etnik dhe deportim. Me një fjalë, dhimbje të pakontrollueshme ndër kombe. Prandaj, ushqimi i ambicieve të këtilla nacionaliste të Serbisë nuk ndikon në zhvillime pozitive në Ballkan. Edhe po të merrej si i qëlluar propozimi për shkëmbim territoresh, zhvillimi i tij në praktikë do të kërkonte edhe një valë të re dhune, deportimi dhe dhimbjeje. Rajoni ballkanik duhet njëherë e mirë të drejtohet kah e ardhmja evropiane dhe agjendat integreuese zhvillimore.
Autori është sekretar i përgjithshëm i AAK-së, ky shkrim është bërë enkas për “Zërin”
Interesi nacional i secilit shtet në Ballkan në kohën e tashme lidhet me politikat e mira fqinjësore, bashkëpunimn rajonal dhe integrimet euro-atlantike. Kjo në realitet do të duhej të ishte edhe agjenda e elitës së secilit shtet ballkanik. Agjendat e tilla nuk janë të etabluara ende mirë brenda elitave politike të kombeve të ndryshme. Si pasojë e kësaj qasjeje, edhe më tutje rajoni ballkanik nuk ka të zgjidhur konfliktin etnik për territor midis Serbisë dhe shumicës shqiptare në Kosovë. Madje, kjo politikë e udhëhequr nga parimet etnike për territor dëmtojmë edhe më tutje rrugën e zhvillimit të shtetit të Kosovës. Dhe, duhet thënë qartë në të gjitha rastet se politika e tillë e udhëhequr nga elitat nacionaliste të Serbisë janë të të njëjtës frymë me politikat gjenocidiale që ka zbatuar Millosheviqi. Politika e udhëhequr nga parimi i kontrollit të territorit ka sjellë gjenocid, spastrim etnik dhe deportim. Me një fjalë, dhimbje të pakontrollueshme ndër kombe. Prandaj, ushqimi i ambicieve të këtilla nacionaliste të Serbisë nuk ndikon në zhvillime pozitive në Ballkan. Edhe po të merrej si i qëlluar propozimi për shkëmbim territoresh, zhvillimi i tij në praktikë do të kërkonte edhe një valë të re dhune, deportimi dhe dhimbjeje. Rajoni ballkanik duhet njëherë e mirë të drejtohet kah e ardhmja evropiane dhe agjendat integreuese zhvillimore.
Autori është sekretar i përgjithshëm i AAK-së, ky shkrim është bërë enkas për “Zërin”
Botuar në "Zëri", më 10 gusht 2009, fq. 11
No comments:
Post a Comment