Loja pa fitues
Fuqia e interpretimit
Bërja e panevojshme e vlerësimit të tretë të implementimit të "Marrëveshjes" do të jetë një prej sfidave kryesore të lidershipit kosovar. Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar do të duhej të përfundojë mandantin gjatë vlerësimit të dytë, që në fakt koincidon me fundin e mandatit të qeverisë së parë të passtatusit. Fuqia e tij supreme interpretuese dhe ekzekutive nuk do duhej të zgjaste më shumë. Kryendërmjetësi Ahtisaari me propozimin e tij, pa e përmendur, i ka dhënë përfaqësuesit të ri ndërkombëtar në Kosovë kompetencat e 'homologut' të tij në Bosnjë dhe Hercegovinë
Shkruan: Burim Ramadani
I
Qoftë si rregull i shkruar apo i pashkruar, interpretimi i çdo vendimi apo marrëveshje i takon ekskluzivisht atij që e merr atë. Ky është rregull që ka përcjell dhe do ta përcjell edhe Kosovën në të gjitha aspektet, porse këtu situata ndryshon. Vendimin për Kosovën e marrin të tjerët, jo kosovarët. Rrjedhimisht, interpretimin për vendimin e bëjnë të tjerët, jo kosovarët. Për shtatë vjet, korniza ligjore mbi të cilën ka funksionuar Kosova është interpretuar nga Kombet e Bashkuara dhe Zyra (tashmë e njohur për ne) Ligjore e OKB-së në New York. Pas kaq vitesh, Kosova përballet me një situatë të ngjashme nga ky aspekt, edhe pse me ndryshim të formës. Interpretuesi do të jetë sërish New York-u tashmë në bashkërendim me Brukselin. Kështu do të rrjedhin zhvillimet e mëtejshme në rendin pozitiv dhe politik në vend. Megjithëse liderët e Kosovës nuk kanë theksuar deri më tash se prania e ardhshme ndërkombëtare do të ketë autoritet/fuqi/pushtet të gjerë dhe në njëfarë mënyre suprem, kryendërmjetësi ndërkombëtar me propozimin e tij, pa e përmendur, i ka dhënë përfaqësuesit të ri ndërkombëtar në Kosovë kompetencat e 'homologut' të tij në Bosnjë dhe Hercegovinë.
Qoftë si rregull i shkruar apo i pashkruar, interpretimi i çdo vendimi apo marrëveshje i takon ekskluzivisht atij që e merr atë. Ky është rregull që ka përcjell dhe do ta përcjell edhe Kosovën në të gjitha aspektet, porse këtu situata ndryshon. Vendimin për Kosovën e marrin të tjerët, jo kosovarët. Rrjedhimisht, interpretimin për vendimin e bëjnë të tjerët, jo kosovarët. Për shtatë vjet, korniza ligjore mbi të cilën ka funksionuar Kosova është interpretuar nga Kombet e Bashkuara dhe Zyra (tashmë e njohur për ne) Ligjore e OKB-së në New York. Pas kaq vitesh, Kosova përballet me një situatë të ngjashme nga ky aspekt, edhe pse me ndryshim të formës. Interpretuesi do të jetë sërish New York-u tashmë në bashkërendim me Brukselin. Kështu do të rrjedhin zhvillimet e mëtejshme në rendin pozitiv dhe politik në vend. Megjithëse liderët e Kosovës nuk kanë theksuar deri më tash se prania e ardhshme ndërkombëtare do të ketë autoritet/fuqi/pushtet të gjerë dhe në njëfarë mënyre suprem, kryendërmjetësi ndërkombëtar me propozimin e tij, pa e përmendur, i ka dhënë përfaqësuesit të ri ndërkombëtar në Kosovë kompetencat e 'homologut' të tij në Bosnjë dhe Hercegovinë.
II
Pakoja e presidentit Ahtisaari ka përcaktuar një prani ndërkombëtare jo të lehtë sa i përket autoritetit mbikëqyrës dhe interpretues. Përkatësisht, fuqia e pranisë së ardhshme ndërkombëtare ekziston pikërisht në autoritetin për të interpretuar. Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) do të interpretojë të gjitha veprimet ligjore dhe politike të vendorëve dhe të gjitha mundësitë për fleksibilitet ose jofleksibilitet brenda "Marrëveshjes" mbi statusin final. Nuk do analizë të thelluar se çka do të thotë të kesh fuqinë e interpretimit. Këtë e ka pasur për vite me radhë bashkësia ndërkombëtare dhe jemi dëshmitarë të fuqisë politike të përfaqësuesve të saj në Kosovë. Përfaqësuesit vendorë kosovarë nuk kanë pasur këtë pushtet dhe nuk do ta kenë të paktën edhe për disa vjet. Tashmë, në mënyrë të drejtpërdrejtë interpretimi kalon nga UNMIK-u në PCN dhe shoqëria kosovare do të mund të përballet me situata të ngjashme që kanë ndodhur gjatë këtyre shtatë vjetëve. Dhe, kur flitet për "Marrëveshjen" nënkuptohen të gjitha fushat e veprimit politik dhe juridik në Kosovë. Përfshirë madje edhe certifikimin e zgjedhjeve, edhe pse herën e fundit kur janë mbajtur zgjedhjet më 2004 është menduar se autoritetet kosovare tashmë janë të përgatitura plotësisht për organizimin dhe procedimin e plotë të zgjedhjeve të ardhshme.
Pakoja e presidentit Ahtisaari ka përcaktuar një prani ndërkombëtare jo të lehtë sa i përket autoritetit mbikëqyrës dhe interpretues. Përkatësisht, fuqia e pranisë së ardhshme ndërkombëtare ekziston pikërisht në autoritetin për të interpretuar. Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) do të interpretojë të gjitha veprimet ligjore dhe politike të vendorëve dhe të gjitha mundësitë për fleksibilitet ose jofleksibilitet brenda "Marrëveshjes" mbi statusin final. Nuk do analizë të thelluar se çka do të thotë të kesh fuqinë e interpretimit. Këtë e ka pasur për vite me radhë bashkësia ndërkombëtare dhe jemi dëshmitarë të fuqisë politike të përfaqësuesve të saj në Kosovë. Përfaqësuesit vendorë kosovarë nuk kanë pasur këtë pushtet dhe nuk do ta kenë të paktën edhe për disa vjet. Tashmë, në mënyrë të drejtpërdrejtë interpretimi kalon nga UNMIK-u në PCN dhe shoqëria kosovare do të mund të përballet me situata të ngjashme që kanë ndodhur gjatë këtyre shtatë vjetëve. Dhe, kur flitet për "Marrëveshjen" nënkuptohen të gjitha fushat e veprimit politik dhe juridik në Kosovë. Përfshirë madje edhe certifikimin e zgjedhjeve, edhe pse herën e fundit kur janë mbajtur zgjedhjet më 2004 është menduar se autoritetet kosovare tashmë janë të përgatitura plotësisht për organizimin dhe procedimin e plotë të zgjedhjeve të ardhshme.
III
Porse, fuqia e pranisë së ardhshme ndërkombëtare nuk ka të bëjë vetëm me disa segmente. Ajo në fakt është gjithpërfshirëse apo supreme. Në pikën 11.1 të Përmbledhjes Ekzekutive të Propozimit të Ahtisarit, ndër të tjera thuhet se: "Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) do të vishet me kompetenca të veçanta që do ta lejojnë atë të marrë veprimet e duhura për të mbikqyrur dhe siguruar zbatimin e suksesshëm të Marëveshjes. Këto kompetenca përfshijnë autoritetin për të anuluar vendime apo ligje të miratuara nga autoritetet kosovare dhe për të ndëshkuar apo hequr nga pozita ata zyrtarë veprimet e të cilëve PCN-ja gjykon që nuk pajtohen me frymën e Marrëveshjes. PCN gjithashtu do të jetë autoriteti vendimtar në Kosovë për sa i përket aspekteve civile të Marrëveshjes". Kjo është e njëjtë me dispozitat famoze të Rezoultës 1244/99 ku thuhej se PSSP-ja paraqet autoritetin përfundimtar në fushën ligjore, gjyqësore dhe ekzekutive. Bazuar në këtë formulim të ri, dalin të paktën tri pyetje që duket se kanë të njëjtën përgjigjje: A është dashur që përfaqësuesi i ri të ketë këto dhe kompetenca të veçanta shtesë? A është dashur kjo të pranohet pa kundërshtime nga pala kosovare? A mundet të ndryshohet kjo? Ndërsa, përgjigjja e vetme e përbashkët për këto pyetje mund të jetë: Bashkësia ndërkombëtare duhet të ketë një përfaqësues të saj në Kosovë, të cilit mund t'i besojë angazhimet e mëtejshme në pjekjen e shoqërisë kosovare dhe elitës politike sipas frymës së "Marrëveshjes".
Porse, fuqia e pranisë së ardhshme ndërkombëtare nuk ka të bëjë vetëm me disa segmente. Ajo në fakt është gjithpërfshirëse apo supreme. Në pikën 11.1 të Përmbledhjes Ekzekutive të Propozimit të Ahtisarit, ndër të tjera thuhet se: "Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar (PCN) do të vishet me kompetenca të veçanta që do ta lejojnë atë të marrë veprimet e duhura për të mbikqyrur dhe siguruar zbatimin e suksesshëm të Marëveshjes. Këto kompetenca përfshijnë autoritetin për të anuluar vendime apo ligje të miratuara nga autoritetet kosovare dhe për të ndëshkuar apo hequr nga pozita ata zyrtarë veprimet e të cilëve PCN-ja gjykon që nuk pajtohen me frymën e Marrëveshjes. PCN gjithashtu do të jetë autoriteti vendimtar në Kosovë për sa i përket aspekteve civile të Marrëveshjes". Kjo është e njëjtë me dispozitat famoze të Rezoultës 1244/99 ku thuhej se PSSP-ja paraqet autoritetin përfundimtar në fushën ligjore, gjyqësore dhe ekzekutive. Bazuar në këtë formulim të ri, dalin të paktën tri pyetje që duket se kanë të njëjtën përgjigjje: A është dashur që përfaqësuesi i ri të ketë këto dhe kompetenca të veçanta shtesë? A është dashur kjo të pranohet pa kundërshtime nga pala kosovare? A mundet të ndryshohet kjo? Ndërsa, përgjigjja e vetme e përbashkët për këto pyetje mund të jetë: Bashkësia ndërkombëtare duhet të ketë një përfaqësues të saj në Kosovë, të cilit mund t'i besojë angazhimet e mëtejshme në pjekjen e shoqërisë kosovare dhe elitës politike sipas frymës së "Marrëveshjes".
IV
Për të fuqizuar më shumë këtë përgjigjje mjafton të shihet një formulim tjetër në Pakon e Ahtisarit. Në pikën 16 të Përmbledhjes Ekzekutive thuhet se "Mandati i PCN-së do të vazhdojë deri sa Grupi Drejtues Nndërkombëtar të vendosë që Kosova ka zbatuar kushtet e Marrëveshjes" dhe në pikën 6 të kapitullit mbi Prezencën Ndërkombëtare thuhet se "GDN-ja do të bëjë vlerësimin e parë të implementimit të marrëveshjes (zgjidhjes) së statusit pas dy viteve". Nuk është përcaktuar kur do të jetë vlerësimi i dytë dhe nëse do të ketë nevojë edhe për një vlerësim të tretë. Në fakt, bërja e panevojshme për të pasur vlerësim të tretë të implementimit të "Marrëveshjes" do të jetë një prej sfidave kryesore të lidershipit kosovar. Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar do të duhej të përfundojë mandantin gjatë vlerësimit të dytë, që në fakt koincidon me fundin e mandatit të qeverisë së parë të passtatusit. Qeveria e dytë e passtatusit nuk do të duhej të merrej me implementim të "Marrëveshjes".
Për të fuqizuar më shumë këtë përgjigjje mjafton të shihet një formulim tjetër në Pakon e Ahtisarit. Në pikën 16 të Përmbledhjes Ekzekutive thuhet se "Mandati i PCN-së do të vazhdojë deri sa Grupi Drejtues Nndërkombëtar të vendosë që Kosova ka zbatuar kushtet e Marrëveshjes" dhe në pikën 6 të kapitullit mbi Prezencën Ndërkombëtare thuhet se "GDN-ja do të bëjë vlerësimin e parë të implementimit të marrëveshjes (zgjidhjes) së statusit pas dy viteve". Nuk është përcaktuar kur do të jetë vlerësimi i dytë dhe nëse do të ketë nevojë edhe për një vlerësim të tretë. Në fakt, bërja e panevojshme për të pasur vlerësim të tretë të implementimit të "Marrëveshjes" do të jetë një prej sfidave kryesore të lidershipit kosovar. Përfaqësuesi Civil Ndërkombëtar do të duhej të përfundojë mandantin gjatë vlerësimit të dytë, që në fakt koincidon me fundin e mandatit të qeverisë së parë të passtatusit. Qeveria e dytë e passtatusit nuk do të duhej të merrej me implementim të "Marrëveshjes".
(Autori është Këshilltar Politik i Ministrit të Punëve të Brendshme të Kosovës dhe pjesë e stafit akademik të Universitetit të Prishtinës. Opinionet janë personale dhe nuk paraqesin qëndrimet e institucioneve ku punon)
Botuar më 5 shkurt 2007, në "Zëri", fq. 9
No comments:
Post a Comment