Për ndryshim rrënjësor

Për ndryshim rrënjësor

BURIM RAMADANI

Nuk duhet improvizuar. Gjendja e tashme kërkon përgjigje të qartë. Të fuqishme. Logjika e improvizimit na ka sjellë deri këtu. Në krizë. Në jo-funksionalitet. Të papunë dhe të pashpresë. Improvizimi që shkatërron qeverisjen.

Nuk duhet qeverisje rutinë. Kosova nuk është në situatën ku qeverisja mund të ndodh vetvetiu. Në mënyrë të ngadalshme. Me dinamikë rutinore. Rutinat e ndërtuara gjatë këtyre viteve vetëm sa e kanë thelluar krizën dhe e kanë dëmtuar mundësinë që qytetarët të jetojnë më mirë. Rutina nuk ndryshon asgjë.

Nuk duhen trazira. Dhimbjet e trazirave zgjasin shumë, dëmtojnë stabilitetin dhe humbin parashikueshmërinë e rrjedhave të shtet-ndërtimit. Qytetarët nuk fitojnë asgjë në afat-shkurtër dhe ndëshkohen në afat-gjatë. Trazira lëkund pothuajse gjithçka.

Kosova ka nevojë për ndryshim rrënjësor. Logjikë tjetër të qeverisjes, mënyrë tjetër të politikë-bërjes. Ka nevojë për ndryshim rrënjësor në dinamikën e angazhimeve, përkushtim të fuqishëm dhe jo-kompromis ndaj të këqijave.

Nevoja për ndryshim rrënjësor nuk lidhet vetëm me një adresë. Lidhet me mentalitetin e politikave. Ndërlidhet fort me qeverisjen qendrore, por shpërndahet pastaj edhe në institucionet tjera publike.

Ku duhet prekur? Çka duhet ndryshuar? Si duhet ndërruar menatalitetin qeverisës? Janë tri parakushte, që kthehen në parime të domosodoshme për të filluar ndryshimin rrënjësor në logjikën e qeverisjes:

E para dhe e padiskutueshmja është Qeveria me duar të pastra. Parakushti i tillë është parim që nuk mund, nuk duhet dhe nuk guxon të mëdyshet.

Qeveria e ardhshme duhet të jetë e larë me deterxhent të fortë. Pa të kaluar korruptive dhe pa të kaluar të krimit të organizuar. Ky është minimumi, pa të cilin nuk duhet menduar se mund të zhvillohet një mentalitet tjetër qeverisës. Përpos që Qeveria me duar të pastra është një kundër-reagim i domosdoshëm ndaj Qeverisë aktuale, ky parim ka të bëjë edhe me fillimin e një standardi normal të qeverisjes në Kosovë. Ky standard do të jetë bazë për shumë e shumë zhvillime politike dhe institucionale për dekada të tëra në Kosovë, nëse jo edhe më shumë.

E dyta dhe e domosdoshmja është Qeveria me ekspertizë. Parakushti i këtillë është parim që vendos themelet për një qeverisje kompetente, të padiskretuar qysh në ditën e parë dhe të besueshme për kapacitetet për të ndryshuar gjendjen.

Qeveria e ardhshme duhet të përfaqësojë dije, ekspertizë, kapacitet, zotësi dhe kompetencë. Përpos pastërtësisë së kabinetit qeveritar, Qeveria e ardhshme duhet të karakterizohet nga përgatitja profesionale dhe jetësore për fushat veç e veç. Kosova ka kapacitete të këtilla. Partitë politike mund të ndërtojnë qeverisje kompetente. Normalisht, edhe ky parim është pothuajse plotësisht i kundërt me Qeverinë aktuale, që është jokompetente dhe me mungesë profesionaliteti.

E treta dhe funksionalja është Qeveria me program të detajuar. Parakushti i këtillë është parim që mundëson nisjen e punës efektive qysh në ditën e parë të përgjegjësive qeverisëse. Ky parakusht as që do të duhej të përmendej fare, porse, fatkeqësisht, kjo është e vërteta që ka ndodhur në vitin 2007 dhe në vitin 2010. Kur Qeveritë pas atyre zgjedhjeve as që kanë pasur një letër të shkruar rreth programit të punës. Një Qeveri me program të qartë e të detajuar nuk do të humb kohë, nuk do të shpenzojë kot.

Thjesht, tri parakushtet për ndryshimin rrënjësor të mentalitetit qeverisës janë në fakt parime pa të cilat nuk mund dhe nuk guxon të ndërtohet Qeveria e ardhshme.

Një Qeveri e pastër, kompetente dhe me program të detajuar e fillon ndryshimin e madh në Kosovë qysh nga dita e parë e qeverisjes.

Botuar në Gazetën TRIBUNA, më 6 mars 2014, fq. 6